Bài viết được tham vấn chuyên môn bởi Lương Y Nguyễn Tùng Lâm | Lĩnh vực khám chữa: Thận Nơi công tác Phòng Chẩn Trị YHCT Đỗ Minh Đường – Hồ Chí Minh

Thực đơn cho người suy thận độ 4 được xây dựng dựa trên nguyên tắc cân bằng dinh dưỡng và cắt giảm lượng muối, đạm. Việc duy trì một chế độ ăn uống khoa học sẽ giúp giảm bớt áp lực cho thận, cải thiện sức khỏe và ngăn chặn bệnh tiến triển đến giai đoạn cuối.

Nguyên tắc xây dựng chế độ ăn cho người suy thận độ 4

Suy thận diễn biến qua 5 giai đoạn, trong đó giai đoạn thứ 4 được đánh giá là mức độ suy thận nặng, thận tổn thương nghiêm trọng với chỉ số suy giảm chức năng lên đến 85 – 90%. Lúc này, chức năng lọc thải của thận suy giảm rõ rệt, chỉ số lọc máu của thận rất thấp, chỉ ở mức 5 – 29 mL/ phút/ 1.73m².

Khi không được điều trị, suy thận độ 4 có thể chuyển sang suy thận giai đoạn cuối (độ 5) và khiến người bệnh tử vong. Để kiểm soát bệnh, bệnh nhân cần lọc máu định kỳ hoặc thay thận kết hợp chế độ dinh dưỡng phù hợp.

Thực đơn cho người suy thận độ 4 — Xây dựng thực đơn cho người suy thận độ 4 là việc làm quan trọng, góp phần nâng cao hiệu quả điều trị và cải thiện sức khỏe tổng thể của bệnh nhân

Việc ăn uống đủ chất và lành mạnh sẽ giúp giảm áp lực cho thận, làm chậm tiến triển suy thận. Đặc biệt, đối với những bệnh nhân đang tiến hành chạy thận nhân tạo lọc máu, việc ăn uống phù hợp sẽ giúp ích rất nhiều cho quá trình này.

Dưới đây là những nguyên tắc cần nhớ khi xây dựng chế độ ăn cho người suy thận độ 4:

Cân bằng dinh dưỡng: Cân bằng các dưỡng chất và đảm bảo giảm lượng đạm, kali và muối. Đồng thời, uống đủ nước và sử dụng thuốc khi cần thiết theo chỉ định của bác sĩ để đạt hiệu quả tối ưu.
Kiểm tra thực phẩm trước khi dung nạp: Bất kỳ loại thực phẩm nào khi muốn nạp vào cơ thể đều cần phải được cân đo đong đếm để biết tổng lượng calo, lượng chất béo, chất đạm cùng các vitamin khoáng chất khác. Việc theo dõi kỹ lưỡng nguồn dinh dưỡng năng lượng này sẽ giúp kiểm soát hiệu quả khẩu phần ăn trong mức độ cho phép, giảm áp lực lên thận. Nhu cầu năng lượng ở khoảng 35 – 40 kcal/ kg/ ngày.
Giảm muối: Ăn quá nhiều muối đồng nghĩa với việc làm tăng lượng natri tích tụ trong cơ thể cao, khiến bạn dễ bị tăng huyết áp đột ngột. Đồng thời tăng áp lực lên thận, tim. Do đó, hãy giảm bớt lượng muối, chỉ duy trì khoảng 5g/ ngày đối với người suy thận, dù là sử dụng trực tiếp hoặc gián tiếp.
Giảm lượng kali: Chỉ số kali trong máu cao là nguyên nhân hàng đầu gây ra những ảnh hưởng xấu đến các cơ quan nội tạng như tim mạch, cơ bắp và cả thận. Do đó, hãy luôn giữ chỉ số kali trong máu ở mức bình thường thông qua các loại thực phẩm lành mạnh để tăng đào thải kali ra ngoài.
Các vi chất khác: Chẳng hạn như phosphat, canxi, vitamin A, B, C, D, E… Các khoáng chất này cần được bổ sung ở mức vừa đủ thông qua các loại thực phẩm lành mạnh.

Riêng đối với bệnh nhân sau khi lọc máu nên điều chỉnh thực đơn tăng lượng chất đạm. Cụ thể lượng đạm sẽ được quy định tùy theo số lần lọc máu/ tuần.

Đạm: Ưu tiên nguồn đạm từ động vật nhằm bù lại lượng đạm bị thất thoát trong quá trình lọc thận. Tuy nhiên vẫn nên xen kẽ giữa động vật và thực vật để cân bằng.
- TH1: Lọc máu 1 lần/ tuần cần bổ sung 1g đạm/ kg cân nặng/ ngày;
- TH2: Lọc máu 2 lần/ tuần cần bổ sung 1.2g đạm/ kg cân nặng/ ngày;
- TH3: Lọc máu 3 lần/ tuần cần bổ sung 1.4g đạm/ kg cân nặng/ ngày;
Năng lượng: 3 – 35 kcal/ kg/ ngày;
Lượng muối duy trì 2 – 3g hoặc 5ml nước mắm;
Chất béo nên ưu tiên ăn cá chứa omega-3. Tránh ăn chất béo từ da động vật, nội tạng, mỡ, các loại chất béo chuyển hóa…;
Rau xanh muốn sử dụng nên cắt nhỏ, rửa qua nhiều lần nước và chế biến chín kỹ trước khi ăn để giảm lượng khoáng chất như phospho, kali…;
Tăng cường bổ sung các loại vitamin cần thiết như A, B, C, E… thông qua các loại trái cây;
Uống đủ lượng nước cần thiết trong ngày. Cách tính lượng nước cần uống thông qua công thức sau: Lượng nước cần uống trong ngày = lượng nước tiểu trong vòng 24 tiếng + lượng dịch mất đi (do tiêu chảy, nôn ói hoặc sốt) + 300 – 500ml nước (do cơ thể bài tiết qua mồ hôi hoặc thở).

XEM THÊM: Suy Thận Độ Mấy Thì Phải Chạy Thận? Giải Đáp Chi Tiết

Những thực phẩm nên và không nên có trong thực đơn cho người suy thận độ 4

Để kiểm soát sự tiến triển của bệnh, trong chế độ ăn cho người suy thận độ 4 cần ưu tiên bổ sung các loại thực phẩm tốt và loại bỏ nhóm thực phẩm có hại ra khỏi thực đơn.

Dưới đây là danh sách các thực phẩm nên và không nên sử dụng trong thực đơn cho người suy thận độ 4:

Nên ăn

Tăng cường bổ sung các loại thực phẩm chứa nguồn đạm có giá trị sinh học như thịt, cá, trứng, sữa, đậu đỗ, lạc, vừng, khoai củ (sắn, khoai mì, khoai lang…), miến dong…
Các loại rau củ ít đạm như dưa chuột, bầu, bí, bắp cải, cải cúc, cải trắng, mướp, su su…
Các loại trái cây giàu vitamin khoáng chất và chứa ít kali như nho, xoài, táo, dứa, dưa hấu, việt quất..,
Uống đủ lượng nước cần thiết phù hợp với tình trạng suy thận, lượng nước tiểu. Trường hợp suy thận độ 4 phù nhiều, tiểu ít nên tính lượng nước uống trong ngày theo công thức “lượng nước tiểu + 500ml”.

Nên kiêng

Các loại thực phẩm ướp mặn, sấy khô chứa hàm lượng natri cao hoặc hun khói chế biến đóng hộp sẵn chứa nhiều chất bảo quản.
Tránh sử dụng bánh mì nguyên cám vì chứa hàm lượng kali và phốt pho cao không tốt cho người bị suy thận.
Các loại trái cây chứa nhiều đường, kali như cam, quýt, chuối, bơ, kiwi, bưởi, mận, dưa lưới…
Các loại rau cải lá có màu xanh đậm chứa hàm lượng kali cao và oxit oxalic gây suy giảm chức năng thận nặng hơn.
Hạn chế các loại thực phẩm giàu phốt pho như ca cao, socola, nội tạng động vật…
Kiêng tuyệt đối các chất kích thích như rượu bia, cà phê, thuốc lá… để giảm bớt gánh nặng cho thận.

ĐỌC NGAY: Bị Suy Thận Nên Ăn Hoa Quả Gì Giúp Mau Khỏe? TOP 10 Loại Tốt Nhất

Gợi ý thực đơn cho người suy thận độ 4 chuẩn chuyên gia

Việc duy trì chế độ ăn uống phù hợp mỗi ngày đem lại rất nhiều lợi ích cho sức khỏe của bệnh nhân suy thận độ 4, nhất là những người đang chạy thận, lọc máu. Dựa trên những gợi ý thực phẩm tốt và nguyên tắc dinh dưỡng quan trọng, người bệnh có thể tự xây dựng thực đơn phù hợp hoặc tham khảo thực đơn mẫu dưới đây.

Thực đơn 7 ngày cho người suy thận độ 4 — Thực đơn mẫu cho người suy thận độ 4 được chuyên gia chia sẻ

Buổi sáng: 1 tô miến nấu thịt heo bằm nhuyễn.
Buổi trưa:
- Cá vược rim
- Bông cải xanh luộc
- Canh bắp cải nấu thịt băm
- 1 chén cơm gạo tẻ
Bữa xế: Vài quả việt quất, nho đỏ
Bữa tối:
- Cá hồi áp chảo
- Măng tây xào tỏi
- Canh bầu nấu tôm
- 1 chén cơm gạo tẻ

Lưu ý khi xây dựng thực đơn và chăm sóc cho bệnh nhân suy thận độ 4

Để đạt được hiệu quả điều trị tối ưu cho người bị suy thận độ 4, cần kết hợp song song giữa ăn uống, sinh hoạt khoa học với phác đồ của bác sĩ.

Về ăn uống: Cho bệnh nhân ăn nhạt, hạn chế các loại thịt cá làm tăng chỉ số ure máu, giảm thực phẩm giàu kali, tăng cường thực phẩm giàu vitamin, khoáng chất, uống đủ lượng nước trong ngày, nói không với chất kích thích… Bên cạnh đó, người chăm sóc cũng nên tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng bất kỳ thực đơn nào cho người bị suy thận độ 4 để đảm bảo tính phù hợp.
Về sinh hoạt: Khuyến khích bệnh nhân tập thói quen ngủ sớm, tránh thức khuya. Người bệnh nên dành nhiều thời gian để nghỉ ngơi, thư giãn tinh thần, đầu óc, vận động thể chất tích cực, không làm việc quá sức…
Về thăm khám và điều trị: Bệnh nhân cần tuân thủ tuyệt đối theo phác đồ điều trị của bác sĩ. Chú ý thăm khám sức khỏe định kỳ theo đúng lịch hẹn để theo dõi, kiểm tra sức khỏe và có những điều chỉnh phù hợp cho quá trình điều trị.

Thực đơn cho người suy thận độ 4 được xây dựng một cách hợp lý, khoa học sẽ giúp người bệnh có đủ sức khỏe để chống chọi với bệnh tật. Bệnh nhân nên từ bỏ ngay những thói quen xấu và các thực phẩm có hại trong chế độ ăn nhằm hỗ trợ tốt nhất cho quá trình điều trị và kéo dài tuổi thọ.