Bệnh Viêm Xoang: Nguyên Nhân, Triệu Chứng Và Điều Trị

TỔNG QUAN VỀ BỆNH Viêm xoang

Bệnh viêm xoang là một dạng viêm nhiễm đường hô hấp thường gặp hiện nay, bệnh có tính chất dai dẳng gây ảnh hưởng đến sức khỏe, đời sống của nhiều người. Trường hợp viêm nhiễm nặng không được điều trị có thể phát sinh các biến chứng nguy hiểm.

Viêm xoang là gì?

Bệnh viêm xoang hay viêm mũi xoang là bệnh lý viêm nhiễm đường hô hấp có thể xuất hiện ở bất kỳ đối tượng nào. Bệnh xảy ra khi lớp niêm mạc lót trong xoang mũi bị viêm nhiễm, phù nề khiến chất nhầy tiết ra ồ ạt.

Hiện tượng tích tụ chất nhầy tạo môi trường thuận lợi để tác nhân gây hại lưu trú, tấn công dẫn đến nhiễm trùng. Viêm xoang kéo dài không điều trị có thể gây ra nhiều biến chứng nguy hại cho sức khỏe.

Các chuyên gia tai mũi họng dựa vào mức độ viêm nhiễm chia bệnh viêm xoang thành các dạng chính như sau:

Phân loại viêm xoang dựa trên mức độ bệnh:

Viêm xoang cấp tính: Viêm xoang xảy ra do vi khuẩn hoặc do virus xâm nhập gây nhiễm trùng đường hô hấp trên. Trong đó, tình trạng viêm xoang do virus chiếm tỷ lệ cao hơn. Thời gian diễn ra viêm xoang cấp từ 1 tuần đến 1 tháng.
Viêm xoang bán cấp: Với dạng bệnh này thời gian các triệu chứng bùng phát kéo dài hơn, từ 1 tháng đến 3 tháng. Triệu chứng viêm xoang bán cấp ít nghiêm trọng hơn.
Viêm xoang mãn tính: Triệu chứng bùng phát và kéo dài, sau đó có thể tái phát khi gặp điều kiện thuận lợi. Dạng bệnh này thường có liên quan đến tình trạng nhiễm trùng, nhiễm nấm hoặc do sự lệch vách ngăn mũi, xuất hiện polyp mũi.
Viêm xoang tái phát: Người bệnh bị viêm xoang cấp tính nhiều lần, đặc biệt là trường hợp người bệnh bị hen suyễn hoặc có liên quan đến tình trạng dị ứng.

Nguyên nhân gây bệnh viêm xoang

Nguyên nhân chủ yếu dẫn đến tình trạng viêm xoang là do vi khuẩn và virus. Bên cạnh đó, có một số yếu tố dưới đây làm tăng nguy cơ mắc bệnh:

Vi khuẩn, nấm

Các loại vi khuẩn, nấm xâm nhập vào xoang và phát triển tại đây, gây ra hiện tượng viêm nhiễm. Khi đó, các chất nhầy ứ đọng lại, cản trở việc luồng khí lưu thông.

Cơ địa bị dị ứng

Người hay bị dị ứng với thức ăn, phấn hoa, lông chó mèo,... có nguy cơ bị xoang cao hơn những người khác. Nguyên nhân vì khi bị dị ứng, niêm mạc mũi bị phù nề, lỗ xoang bít tắc và dễ nhiễm trùng.

Mắc bệnh lý về hô hấp

Các bệnh lý như viêm mũi dị ứng là một trong những nguyên nhân chính gây nên tình trạng xoang mũi.

Hệ miễn dịch yếu

Sức đề kháng kém khiến vi khuẩn, virus dễ xâm nhập vào cơ thể và gây bệnh một cách dễ dàng.

Đối tượng dễ mắc bệnh

Theo các chuyên gia tai mũi họng, bất kỳ ai cũng có thể bị viêm xoang bởi đây là bệnh lý phổ biến, không phân biệt độ tuổi, giới tính. Tuy nhiên, dưới đây là một số nhóm đối tượng có nguy cơ bị xoang cao hơn người bình thường:

Phụ nữ mang thai khiến hệ miễn dịch bị suy yếu nên vi khuẩn dễ tấn công.
Người bị phì đại cuống mũi, vẹo vách ngăn mũi.
Người thường xuyên hút thuốc lá và thuốc lào.
Người có tiền sử viêm nhiễm các cơ quan lân cận với xoang như viêm mũi, viêm họng, viêm amidan,...

Triệu chứng của viêm xoang

Bệnh gây ra các triệu chứng giống nhau ở giai đoạn cấp và mãn tính. Tùy tình trạng viêm nhiễm ở mỗi người mà mức độ triệu chứng bùng phát nặng hay nhẹ. Dưới đây là các triệu chứng người bệnh thường gặp:

Đau nhức vùng xoang: Cơn đau xuất hiện là triệu chứng điển hình khi người bệnh bị viêm xoang. Bắt đầu tại vị trí xoang bị viêm nhiễm, sau đó lan rộng. Điển hình là đau xoang trán, hai bên mũi, xoang hàm và đau lan đến hốc mắt, thái dương.
Dịch mũi chảy nhiều: Dịch xoang mũi bị viêm chảy ra đôi khi có màu xanh, màu vàng hay trắng đục. Một số trường hợp dịch mũi chảy xuống cổ họng gây đau họng, ho, ngứa ngáy, khàn giọng.
Tắc mũi, khó thở: Một trong những biểu hiện thường gặp của người bị viêm xoang là hiện tượng nghẹt mũi do xoang bị phù nề, tích tụ dịch mủ dày đặc bên trong.
Các biểu hiện khác: Bên cạnh các triệu chứng kể trên, bệnh viêm xoang còn gây ra các triệu chứng khác, chẳng hạn như kích ứng cổ họng, đau nhức đầu, đau tai, sưng mặt,...

Biến chứng của bệnh viêm xoang

Bệnh xoang nếu không được phát hiện sớm và điều trị kịp thời, người bệnh có thể phải đối mặt với nhiều biến chứng nguy hiểm:

Biến chứng đường hô hấp

Nguy cơ bị viêm họng, viêm phế quản cấp tính, viêm phế quản mạn tính, viêm thanh quản.

Biến chứng ở mắt

Viêm ổ mắt, áp xe mí mắt, viêm túi lệ, viêm tấy ổ mắt, viêm dây thần kinh thị giác sau nhãn cầu, viêm phần phụ mắt,...

Biến chứng não

Nhiễm trùng não, viêm màng não, áp xe não,...

Chẩn đoán viêm xoang

Thăm khám lâm sàng

Hỏi về triệu chứng bệnh nhân gặp phải
Thời gian gặp các triệu chứng
Môi trường sinh hoạt và làm việc
Thói quen sinh hoạt hàng ngày.

Chẩn đoán cận lâm sàng

Nội soi mũi: Sử dụng ống dẫn linh hoạt có gắn camera và ánh sáng sợi quang luồn qua mũi để thấy bên trong xoang và đưa ra kết quả chẩn đoán.
Chẩn đoán hình ảnh: Chụp MRI hoặc CT giúp xác định tình trạng viêm và tắc nghẽn tại hốc xoang.
Xét nghiệm dị ứng: Giúp chẩn đoán các yếu tố dị ứng gây bệnh viêm xoang.

Biện pháp điều trị viêm xoang

Hiện nay để điều trị viêm xoang bác sĩ có thể chỉ định người bệnh sử dụng thuốc kiểm soát triệu chứng. Ngoài ra, đối với trường hợp nặng có thể cần can thiệp ngoại khoa. Cụ thể như sau:

Mẹo dân gian

Các mẹo dân gian chữa viêm xoang được áp dụng chủ yếu cho các trường hợp muốn đẩy lùi triệu chứng ở giai đoạn mới khởi phát. Một số mẹo phổ biến là:

Dùng lá lốt: Lấy lá lốt rửa sạch và xay nhuyễn, lấy nước cốt nhỏ vào mũi mỗi ngày khoảng 2 - 3 lần.
Ngó sen và gừng: Giã nát ngó sen và gừng, trộn đều sau đó đắp lên sống mũi khoảng 15 phút, mỗi tuần thực hiện 2 - 3 lần.
Tỏi và mật ong: Giã nhuyễn tỏi và vắt lấy nước cốt, trộn với mật ong theo tỷ lệ bằng nhau. Sử dụng hỗn hợp nào xoa đều lên niêm mạc mũi khoảng 1 tiếng và rửa lại với nước sạch. Mỗi tuần thực hiện khoảng 2 lần.

Chữa yếu sinh lý bằng lá lốt

Lưu ý: Mẹo dân gian dễ làm và tiết kiệm nhưng chỉ nên áp dụng khi bệnh mới khởi phát, người bệnh không nên lạm dụng. Đặc biệt, nếu dùng không đúng cách có nguy cơ gây viêm nhiễm niêm mạc mũi.

Điều trị bằng thuốc Tây

Hiện có một số loại thuốc được sử dụng điều trị viêm xoang là:

Viêm xoang cấp: Viêm nhiễm xảy ra tuy nhiên các lỗ thông của xoang vẫn còn hoạt động tốt, đồng thời khe mũi thông thoáng, chỉ diễn ra phù nề niêm mạc nhẹ. Chỉ định dùng thuốc kháng sinh, thuốc kháng viêm, kháng histamin hoặc các dạng thuốc xịt, nước muối sinh lý. Thời gian điều trị từ 1 - 2 tuần.
Viêm xoang mãn: Tình trạng phù nề xảy ra thường xuyên, đuôi cuốn mũi phì đại. Điều trị bằng biện pháp Proetz rửa xoang mũi, dùng thuốc và nước muối sinh lý.

Lưu ý: Thuốc Tây thường cho hiệu quả nhanh, giúp đẩy lùi cảm giác khó chịu khi bị viêm xoang. Tuy nhiên, chỉ nên dùng liều lượng nhất định và không được lạm dụng, thuốc có thể gây nhiều tác dụng phụ hoặc gây nhờn thuốc.

Điều trị theo đông y

Đông y là một trong những phương pháp chữa bệnh viêm xoang mang lại hiệu quả cao bởi nó tác động vào căn nguyên gây bệnh. Với thành phần thảo dược tự nhiên, được bào chế theo công thức, thuốc đông y được đánh giá là an toàn, không gây tác dụng phụ và phù hợp nhiều đối tượng.

Một số bài thuốc phổ biến là:

Bài thuốc trị viêm xoang cấp

Thành phần: Tân di hương 9g, hương bạch chỉ 10g, tô bạc hà 7g, hoàng bá 15g.
Cách dùng: Mỗi ngày sắc 1 thang với 500ml nước đến khi cạn còn khoảng 200ml và uống hết trong ngày.

Bài thuốc trị viêm xoang nặng

Thành phần: Tân di 2g, trí mẫu 3g, bách hợp 3g, sơn tri tử 1,5g, mạch môn đông 3g. thạch cao 5g, thăng ma 1g, tỳ bà diệp 1g, hoàng cầm 3g.
Cách dùng: Mỗi ngày dùng 1 thang thuốc sắc với 500ml nước đến khi cạn 1 nửa thì tắt bếp. Chia thành 2 phần thuốc và uống trong ngày.

bài thuốc Đông y chữa thận yếu

Lưu ý: Thuốc Đông y cần nhiều thời gian để thẩm thấu nên người bệnh cần kiên trì sử dụng. Đặc biệt, cần cẩn trọng trong việc tìm hiểu địa chỉ uy tín để mua thuốc an toàn.

Phẫu thuật

Áp dụng cho đối tượng không đáp ứng điều trị nội khoa, tình trạng viêm nhiễm nặng nề. Đặc biệt là trường hợp niêm mạc mũi xoang có dấu hiệu lão hóa, cần xử lý polyp, viêm nhiễm do nấm và các bất thường trong mũi xoang.

Các iện pháp được áp dụng:

Nội soi mũi xoang chức năng: FESS – Function Endoscopic Sinus Surgery. Mục tiêu khắc phục bất thường bên trong mũi xoang. Phẫu thuật cho trẻ em bị viêm xoang, trường hợp viêm do tắc lỗ thông hoặc do thoái hóa.
Nội soi mũi xoang triệt căn: RESS – Radical Endoscopic Sinus Surgery. Mục tiêu phẫu thuật giúp loại bỏ khối polyp, điều trị thoái hóa niêm mạc, loại bỏ nấm. Phương pháp tương đối phức tạp cần người có kinh nghiệm, tay nghề giỏi thực hiện.

Phẫu thuật

Sau phẫu thuật, người bệnh được chỉ định dùng thuốc và hướng dẫn chăm sóc cũng như phục hồi sau mổ. Bệnh nhân nên đến bệnh viện uy tín, có bác sĩ giỏi để thực hiện. Tuân thủ theo phác đồ điều trị để sớm loại bỏ viêm nhiễm, bảo vệ sức khỏe.

Cách phòng tránh viêm xoang

Bệnh viêm xoang có thể xuất hiện ở bất kỳ đối tượng nào từ người lớn đến trẻ em. Chủ động phòng bệnh để ngăn chặn các rủi ro không mong muốn, bảo vệ an toàn sức khỏe. Một số lưu ý:

Hạn chế tiếp xúc môi trường ô nhiễm, nhiều khói bụi, khí thải độc hại. Đeo khẩu trang khi đến nơi đông người, giảm rủi ro lây nhiễm bệnh lan truyền qua đường hô hấp.
Vệ sinh mũi bằng nước muối sinh lý hoặc các dung dịch nhỏ mũi chuyên dụng.
Dùng máy tạo độ ẩm cho những nơi có điều kiện môi trường, không khí hanh khô không có lợi cho mũi xoang.
Không nên hút thuốc lá, tránh xa những nơi có khói thuốc lá, đặc biệt là đối với trẻ nhỏ. Bảo vệ đường hô hấp tránh tiếp xúc với các độc tố không có lợi.
Đối với người dễ bị dị ứng nên hạn chế đến những nơi có nhiều lông chó mèo, phấn hoa,...
Điều chỉnh chế độ ăn uống, sinh hoạt khoa học cải thiện sức khỏe. Nâng cao sức khỏe tổng thể, tập luyện thể dục, chơi thể thao rèn luyện cơ thể dẻo dai.
Thăm khám sức khỏe định kỳ, điều trị bất thường theo hướng dẫn của bác sĩ.

Bệnh viêm xoang có diễn biến phức tạp, nếu không kiểm soát, viêm nhiễm lan rộng có thể gây nhiều biến chứng. Nếu nhận thấy cơ thể có biểu hiện bất thường, bệnh nhân cần đến gặp bác sĩ để được kiểm tra, điều trị sớm.