Bệnh Viêm Xoang Sàng

Viêm xoang sàng là thuật ngữ chỉ tình trạng viêm xảy ra ở niêm mạc của xoang sàng. Xoang này nằm giữa hai bên mắt và dưới trán, gồm 4 xoang rỗng thông với với nhau.

Xoang sàng bị viêm làm ứ đọng dịch mủ, vùng niêm mạc của xoang phù nề và viêm nhiễm. Điều này làm tăng tiết dịch nhầy, gây sưng tấy, bít tắc, đau đớn dữ dội và tạo áp lực cho những khu vực lân cận. Cơn đau có xu hướng lan rộng từ xoang sàng đến những vị trí khác.

Bệnh viêm xoang sàng có thể chỉ xảy ra ở một hoặc cả bốn xoang sàng cùng lúc. Điều này gây ra nhiều khó chịu. Tuy nhiên phần lớn bệnh nhân đáp ứng tốt với thuốc, các triệu chứng sẽ nhanh chóng thuyên giảm.

Dựa vào vị trí ảnh hưởng, viêm xoang sàng được phân thành những loại dưới đây:

• Viêm xoang sàng trước: Xoang sàng trước nằm trong khu vực hốc mũi - hốc mắt, tiếp giáp giữa xoang hàm và xoang trán. Khi bị viêm xoang sàng trước, người bệnh thường có cảm giác đau nhức, sưng quanh 2 hốc mắt và ở khu vực sống mũi.
• Viêm xoang sàng sau: Xoang sàng sau nằm phía sau xoang sàng trước,hướng về phía sau gáy. Khi xoang này bị viêm, người bệnh sẽ có biểu hiện đau nhức nhiều ở vùng gáy, đau lan xuống vai. Nếu ảnh hưởng đến mắt, người bệnh sẽ có biểu hiện sưng, viêm mắt, đỏ mắt và chảy ghèn.
• Viêm xoang sàng hai bên: Bệnh lý này thể hiện cho tình trạng viêm và tắc nghẽn đồng thời ở xoang sàng trước và xoang sàng sau. Những người có bệnh lý này sẽ có các cơn đau ở cả hai vùng, chảy nước mũi thường xuyên, tăng tiết dịch nhầy, nghẹt mũi và có đờm ở cổ.

Dựa vào đặc điểm và thời gian mắc bệnh, bệnh viêm xoang sàng được chia thành những loại sau:

• Cấp tính: Viêm xoang sàng cấp tính là tình trạng viêm và nhiễm trùng mới, có thể kéo dài đến 4 tuần hoặc lâu hơn nhưng không quá 3 tháng. Bệnh khiến khu vực ở mắt và mũi sưng lên kèm theo đau nhức, khó thở bằng mũi. Triệu chứng có thể nhẹ hoặc rất nặng. Hầu hết các trường hợp có thể khỏi trong vòng 10 ngày. Những trường hợp nhiễm trùng do vi khuẩn thường lâu hơn.
• Cấp tính tái phát: Những người có bệnh viêm xoang sàng cấp tính tái phát sẽ có ít nhất 4 đợt viêm xoang cấp tính xảy ra trong vòng 1 năm.
• Bán cấp: Đây là giai đoạn chuyển tiếp giữa nhiễm trùng cấp tính và mãn tính. Trong đó Những người bệnh có dấu hiệu kéo dài từ 4 đến 12 tuần.
• Mãn tính: Xoang sàng bị viêm với những triệu chứng kéo dài hơn 12 tuần (mặc dù đã được điều trị) được gọi là viêm xoang sàng mãn tính.
• Đợt cấp tính của viêm xoang mãn tính: Bệnh xảy ra khi những triệu chứng và dấu hiệu của viêm xoang sàng mãn tính tiến triển rất nặng nhưng trở lại về mức ban đầu sau khi được điều trị.

Những nguyên nhân dưới đây có thể gây viêm xoang sàng:

• Nhiễm trùng: Bao gồm nhiễm trùng virus, vi khuẩn hoặc nấm.
• Cấu trúc mũi bất thường: Điều này khiến dịch mủ không thể lưu thông mà tích tụ, làm tắc nghẽn ở vùng xoang. Từ đó tạo điều kiện cho vi khuẩn phát triển dẫn đến viêm nhiễm niêm mạc ở vùng xoang.
  • Lệch vách ngăn mũi. Trong đó bệnh nhân có đường sụn hoặc xương ở giữa mũi bị lệch hoặc bị vẹo sang một bên.
  • Dị dạng ở cuống mũi.
• Polyp mũi: Những khối u mềm không phải ung thư hình thành trong đường mũi được gọi là polyp. Chúng có thể có kích thước lớn hoặc mọc thành cụm dẫn đến tắc nghẽn. Từ đó gây nhiễm trùng xoang.
• Dị ứng hoặc hen suyễn: Dị ứng và hen suyễn làm tăng tiết dịch nhầy, gây tắc nghẽn đường thở. Lâu ngày gây ra biến chứng viêm xoang. Điều này cũng có thể xảy ra ở một số người có các tình trạng như xơ nang.
• Hệ thống miễn dịch suy yếu: Suy giảm hệ miễn dịch thường liên quan đến thuốc (thuốc điều trị ung thư, thuốc ức chế miễn dịch...), mang thai và một số bệnh lý (như HIV, ung thư, xơ nang...). Điều này khiến cơ thể suy nhược, không có khả năng chống bệnh, khả năng hồi phục kém. Từ đó làm tăng nguy cơ nhiễm trùng dai dẳng và tái diễn nhiều lần.
• Nhiễm trùng đường hô hấp: Cảm lạnh và một số bệnh nhiễm trùng đường hô hấp khác khiến màng xoang bị viêm và dày lên. Đồng thời gây tắc nghẽn đường mũi và làm chặn dẫn lưu chất nhầy. Viêm xoang cũng có thể do nhiễm trùng từ mũi, VA, amidan hoặc họng không được điều trị tốt lây lan đến hốc xoang. Nhiễm trùng đường hô hấp thường do vi khuẩn hoặc virus.
• Tiếp xúc với khói thuốc: Những người tiếp xúc với khói thuốc lá thụ động hoặc hút thuốc lá đều có khả năng bị viêm xoang, bao gồm cả viêm xoang sàng.

Nếu bị viêm xoang sàng cấp tính, những yếu tố dưới đây có thể làm tăng nguy cơ phát triển viêm xoang cấp tính thành mạn tính, bao gồm:

• Độ nhạy aspirin
• Nhiễm nấm
• Nhiễm trùng răng miệng
• Khối u
• Rối loạn hệ thống miễn dịch
• Bệnh hen suyễn
• Một vách ngăn mũi bị lệch hoặc polyp mũi
• Thường xuyên sốt hoặc có những tình trạng dị ứng
• Trào ngược dạ dày - thực quản
• Thường xuyên tiếp xúc với những chất ô nhiễm.

Những triệu chứng của bệnh viêm xoang sàng gồm:

• Sổ mũi
• Hắt hơi nhiều
• Nghẹt mũi
• Đau nhức vùng mũi
• Đau nhức hoặc đau âm ỉ ở hai bên thái dương
• Đau âm ỉ vùng đỉnh đầu hoặc vùng đầu sau gáy
• Đau nhức ở toàn bộ vùng đầu, mặt, mũi
• Hôi miệng
• Khó chịu và thường xuyên khạc nhổ do mủ và dịch trong xoang chảy xuống họng
• Cổ họng có đờm
• Chảy dịch mũi liên tục. Dịch mủ đặc quánh, có mùi tanh hôi, màu vàng xanh hoặc màu nâu
• Ho có đờm hoặc ho khan
• Ho nhiều về đêm kèm theo khó thở
• Cảm giác nặng tai
• Ngứa rát cổ họng
• Mắt yếu hoặc suy giảm thị lực
• Nhìn nhòe hoặc bị mờ, thường xảy ra khi có thời tiết thay đổi đột ngột
• Sốt
• Khó chịu
• Cơ thể mệt mỏi.

Người bệnh được kiểm tra tiền sử, những triệu chứng của bệnh viêm xoang và thời điểm phát bệnh. Trong nhiều trường hợp, bác sĩ sử dụng ống nội soi để nhìn vào trong mũi hoặc xoang. Từ đó phát hiện nhiễm trùng xoang và nguyên nhân gây bệnh.

Để xác định nguyên nhân và phân loại viêm xoang sàng, bác sĩ có thể yêu cầu thêm những xét nghiệm dưới đây:

• Chụp CT hoặc MRI: Bệnh nhân được chụp CT hoặc MRI để kiểm tra những vấn đề về cấu trúc. Chẳng hạn như polyp mũi và lệch vách ngăn mũi. Từ đó xác định nguyên nhân gây bệnh.
• Sinh thiết: Sinh thiết được chỉ định cho một số trường hợp. Phương pháp này giúp kiểm tra nhiễm trùng có lan rộng hay không. Trong đó một mẫu mô hoặc xương sẽ được lấy ra và kiểm tra dưới kính hiển vi.

Viêm xoang sàng là bệnh nghiêm trọng, có thể gây ra nhiều biến chứng nếu không được kiểm soát tốt. Cụ thể như:

• Viêm túi lệ
• Áp xe mí mắt
• Đỏ mắt hoặc viêm mí mắt
• Sưng mắt
• Áp xe nhãn cầu
• Viêm dây thần kinh thị giác
• Giảm thị lực hoặc mù lòa vĩnh viễn nếu nhiễm trùng xoang lan lên hốc mắt
• Hội chứng ngưng thở khi ngủ
• Viêm tắc tĩnh mạch hang
• Nghẹt mũi thường xuyên
• Viêm xoang mạn tính ở những người nhiễm trùng cấp tính hoặc bán cấp
• Viêm amidan
• Viêm họng
• Áp xe họng
• Viêm tai giữa
• Thủng màng nhĩ, gây điếc

Biến chứng hiếm gặp:

• Nhiễm trùng xương (viêm tủy xương)
• Nhiễm trùng da (viêm mô tế bào)
• Viêm màng não hoặc viêm màng não mủ gây nguy hiểm đến tính mạng.

Nếu được khám và điều trị kịp thời, bệnh viêm xoang sàng có thể được chữa khỏi, hạn chế tối đa việc phát triển các biến chứng.

Để điều trị bệnh viêm xoang sàng, người bệnh được hướng dẫn dùng thuốc kết hợp các biện pháp chăm sóc. Phẫu thuật có thể cần thiết nếu bị viêm xoang nặng hoặc có các tình trạng gây viêm xoang mãn tính, chẳng hạn như polyp mũi.

1. Thuốc

Những loại thuốc dưới đây có thể mang đến nhiều lợi ích, bao gồm:

• Thuốc xịt mũi corticosteroid: Những người bị viêm xoang sàng sẽ được chỉ định thuốc xịt mũi corticosteroid. Thuốc này có tác dụng giảm viêm, giảm sưng đau niêm mạc ở hốc xoang. Từ đó làm dịu các triệu chứng. Ngoài ra thuốc xịt mũi corticosteroid còn có tác dụng làm co hoặc loại bỏ polyp mũi gây viêm xoang.
• Thuốc đối kháng leukotriene: Trong bệnh viêm xoang, thuốc đối kháng leukotriene được dùng để giảm viêm và cải thiện đường thở.
• Thuốc kháng histamine: Thuốc kháng histamine tại chỗ (thuốc xịt) hoặc viên uống được chỉ định cho bệnh nhân bị viêm xoang sàng do dị ứng hoặc hen suyễn. Thuốc giúp làm giảm các triệu chứng như ngứa, hắt hơi, sổ mũi, nghẹt mũi... Đồng thời giảm các phản ứng của hệ miễn dịch với tác nhân. Từ đó mang đến cảm giác dễ chịu, ngăn dị ứng và hen suyễn làm tăng mức độ nghiêm trọng của bệnh viêm xoang.
• Tiêm phòng dị ứng (liệu pháp miễn dịch): Những người bị viêm xoang dai dẳng do dị ứng có thể được chỉ định liệu pháp miễn dịch. Trong đó những mũi tiêm phòng dị ứng sẽ được sử dụng để tăng khả năng chống chịu, giảm phản ứng của cơ thể khi gặp tác nhân gây kích ứng hoặc dị ứng.
• Thuốc chống nấm: Hiếm khi thuốc chống nấm được dùng. Thuốc này chỉ được sử dụng cho những người bị viêm xoang sàng được gây ra bởi nấm.
• Thuốc kháng sinh: Thuốc kháng sinh được dùng để điều trị và ngăn ngừa nhiễm trùng xoang do vi khuẩn. Thuốc điều trị nhiễm trùng bằng cách loại bỏ sự có mặt của vi khuẩn.
• Nước muối xịt mũi: Bệnh nhân được kê đơn nước muối xịt mũi để rửa sạch đường mũi nhiều lần mỗi ngày. Nước muối giúp làm loãng dịch nhầy, loại bỏ dịch và vi khuẩn. Đồng thời giúp kháng viêm, làm dịu niêm mạc mũi xoang, giảm viêm sưng.
• Thuốc thông mũi: Người bệnh có thể được chỉ định thuốc thông mũi không kê đơn hoặc theo toa. Thuốc này được sử dụng trong vài ngày để giảm tắc nghẽn.
• Thuốc giảm đau: Thuốc giảm đau cần thiết cho những bệnh nhân bị viêm xoang sàng. Trong đó Acetaminophen hoặc Ibuprofen sẽ được dùng để làm dịu cơn đau, tạo cảm giác dễ chịu cho người bệnh.

2. Phẫu thuật

Phẫu thuật được chỉ định cho những bệnh nhân có bệnh viêm xoang sàng kéo dài, không chữa khỏi bằng thuốc; viêm xoang do những vấn đề về cấu trúc cần được sửa chữa.

Có hai lựa chọn trong điều trị viêm xoang sàng bằng phẫu thuật, bao gồm:

• Nong xoang bằng bóng: Phương pháp này được thực hiện để mở rộng và tạo thêm không gian cho xoang mà không cần cắt hoặc loại bỏ mô hoặc xương. Từ đó giúp giảm bớt các triệu chứng. Khi thực hiện, một quả bóng sẽ được đưa vào xoang thông qua nội soi.
• Phẫu thuật sửa chữa cấu trúc: Nếu bị viêm xoang sàng do lệch vách ngăn mũi, bóng nấm (khối nhiễm nấm làm tắc nghẽn xoang) hoặc polyp mũi, người bệnh sẽ được phẫu thuật sửa chữa những vấn đề về cấu trúc. Trong đó polyp mũi và khối nhiễm nấm sẽ bị loại bỏ, có thể kết hợp nong xoang. Những trường hợp bị lệch vách ngăn mũi sẽ được điều chỉnh vách ngăn về vị trí đúng với cấu trúc bình thường.

Sau phẫu thuật bệnh nhân có thể được dùng kháng sinh hoặc một số thuốc kháng để ngăn nhiễm trùng. Những người có polyp mũi được dùng thuốc xịt mũi corticosteroid để ngăn polyp tái phát.

3. Biện pháp điều trị tại nhà

Để giảm bớt các triệu chứng của viêm xoang sàng, người bệnh có thể áp dụng thêm những cách chăm sóc dưới đây:

• Tránh các tác nhân: Nếu bạn bị dị ứng, hãy tránh những tác nhân gây dị ứng như lông thú cưng, bụi, khói, nấm mốc... Ngoài ra nên giữ ấm cơ thể và bổ sung độ ẩm khi thời tiết lạnh và khô.
• Nghỉ ngơi: Nên dành thời gian nghỉ ngơi, thư giãn và ngủ đủ giấc. Điều này giúp cơ thể phục hồi nhanh chóng và chống lại nhiễm trùng.
• Uống nước: Hãy uống nhiều nước mỗi ngày (khoảng 2 lít nước). Điều này góp phần làm loãng chất nhầy và duy trì sức khỏe tổng thể.
• Rửa sạch đường mũi: Đựng dung dịch muối trong bình neti hoặc bình bóp xúc rửa xoang. Rửa đường mũi và xoang vài lần mỗi ngày để làm sạch vi khuẩn, các chất dị ứng và dịch nhầy mủ bên trong. Điều này giúp làm giảm nghẹt mũi, giảm đau và viêm.
• Dùng gạc ấm: Dùng miếng gạc ấm đặt lên mũi và trán. Biện pháp này giúp giảm đau, giảm áp lực trong xoang và tăng lưu thông máu. Thực hiện vài lần mỗi ngày có thể cảm thấy dễ chịu hơn.
• Làm ẩm các hốc xoang: Xông mũi để làm ẩm các xoang, giúp dịch nhầy thoát ra ngoài. Từ đó mở rộng đường mũi, giúp hít thở dễ dàng. Ngoài ra biện pháp này còn có tác dụng thư giãn và giảm đau hiệu quả. Khi thực hiện, hãy trùm một chiếc khăn lên đầu trong khi hít hơi nước từ một bát nước ấm. Ngoài ra hít hơi ấm và ẩm trong khi tắm nước ấm cũng có thể mang đến hiệu quả tương tự.

Những bước phòng ngừa bệnh viêm xoang sàng:

• Kiểm soát tốt những bệnh lý có thể gây viêm xoang, bao gồm dị ứng, hen suyễn, các bệnh nhiễm trùng đường hô hấp.
• Tránh các chất gây dị ứng như phấn hoa, nấm móc, khói thuốc lá, bụi, lông động vật. Bởi những chất này có thể gây sưng tấy trong xoang.
• Nếu hút thuốc, hãy bỏ hút thuốc lá và không hút thuốc lá thụ động.
• Tránh xa những người mắc các bệnh nhiễm trùng, đặc biệt là cảm lạnh.
• Thường xuyên rửa tay sạch sẽ bằng nước và xà phòng diệt khuẩn.
• Tránh những nơi có nhiều khói thuốc lá và không khí ô nhiễm. Những chất này có thể gây kích ứng, viêm phổi và viêm đường mũi.
• Ăn một chế độ ăn uống lành mạnh, thường xuyên tập thể dục và uống nhiều nước để giữ sức khỏe tổng thể. Những người có hệ miễn dịch suy yếu nên tăng cường bổ sung thêm các loại vitamin như A và C để tăng khả năng chống bệnh.
• Nếu không khí trong nhà bị khô, hãy bổ sung độ ẩm bằng cách sử dụng máy tạo độ ẩm. Điều này có thể giúp giữ ẩm cho các mô mũi, ngăn ngừa bệnh viêm mũi và viêm xoang. Nên thường xuyên vệ sinh kỹ lưỡng máy tạo độ ẩm, đảm bảo máy không có nấm móc và luôn sạch sẽ.

1. Tôi bị viêm xoang sàng do đâu?

2. Những phương pháp điều trị nào được đề nghị?

3. Biện pháp nào giúp chăm sóc mũi và nhiễm trùng nhanh khỏi?

4. Có bao nhiêu lựa chọn phẫu thuật? Lựa chọn nào phù hợp và được đề nghị?

5. Tôi có thể dùng thuốc thay thế cho phẫu thuật hay không?

6. Tiên lượng ngắn hạn và dài hạn là gì?

7. Những biến chứng nào có thể gặp?

Bệnh viêm xoang sàng gây đau nhức dữ dội, nghẹt mũi và nhiều triệu chứng khác. Ngoài ra việc không điều trị sớm có thể gặp biến chứng. Vì vậy cần điều trị ngay khi có triệu chứng và tuân thủ hướng dẫn của bác sĩ chuyên khoa. Nên áp dụng thêm những biện pháp chăm sóc tại nhà để sớm cải thiện thêm tình trạng.