Bệnh U Xơ Tiền Liệt Tuyến

U xơ tiền liệt tuyến là một vấn đề phổ biến ở tuyến tiền liệt. Bệnh xảy ra khi tuyến này phát triển to lên, ngăn chặn dòng nước tiểu ra khỏi bàng quang và gây ra những triệu chứng khó chịu . Bệnh thường được điều trị bằng thuốc và phẫu thuật.

Bệnh u xơ tiền liệt tuyến còn được gọi là tăng sản tuyến tiền liệt lành tính (BPH) hoặc phì đại tuyến tiền liệt. Bệnh lý này thể hiện cho sự phát triển to lên của tuyến tiền liệt. Từ đó làm chậm hoặc ngăn chặn nước tiểu đi qua niệu đạo từ bàng quang.

Tuyến tiền liệt là một tuyến nhỏ ngay dưới bàng quang và bao quanh niệu đạo. Tuyến này có chức năng tạo ra tinh dịch, có xu hướng lớn hơn khi già đi. Vì vậy u xơ tiền liệt tuyến thường xuất hiện ở những người có độ tuổi trên 40.

Khi tuyến tiền liệt to lên, nó có thể đè lên niệu đạo. Từ đó nhiều vấn đề về tiểu tiện. Chẳng hạn như tắc nghẽn hoặc khó đi tiểu, muốn đi tiểu thường xuyên (nhất là vào ban đêm). Nhiều trường hợp có biểu hiện đi tiểu đột ngột và khó bắt đầu đi tiểu.

Không rõ tại sao u xơ tiền liệt tuyến xảy ra. Tuy nhiên bệnh lý này có thể liên quan đến quá trình lão hóa và sự mất cân bằng hormone giới tính khi lớn tuổi hơn.

Cơ thể của nam giới sản xuất hormone testosterone trong suốt cuộc đời và một lượng nhỏ estrogen. Khi nam giới già đi, cơ thể giảm sản xuất testosterone, khiến nồng độ này ít hơn so estrogen và dẫn đến sự mất cân bằng. Estrogen có thể kích hoạt sự phát triển của tuyến tiền liệt.

Tăng sản tuyến tiền liệt lành tính cũng có thể liên quan đến dihydrotestosterone (DHT). Đây là một loại nội tiết tố nam kích thích sự phát triển của tuyến tiền liệt. Các nghiên cứu cho thấy, mức DHT vẫn có thể được duy trì ngay cả khi nồng độ testosterone giảm xuống.

Những yếu tố làm tăng nguy cơ:

• Tuổi tác: Nguy cơ mắc bệnh tăng cao khi bạn già đi. Trong đó bệnh thường gặp những người có độ tuổi trên 40.
• Tiền sử gia đình: Nguy cơ phì đại tuyến tiền liệt tăng cao ở những người có tiền sử gia đình mắc bệnh lý này.
• Bệnh lý: Phì đại tuyến tiền liệt thường gặp ở những người có các tình trạng y tế gồm bệnh tiểu đường tuýp 2, rối loạn cương dương, những vấn đề về tim mạch và bép phì.
• Lối sống ít vận động: Nguy cơ tăng cao ở những người có lối sống ít vận động, không tập thể dục thường xuyên.

U xơ tiền liệt tuyến đè lên niệu đạo và gây ra những triệu chứng dưới đây:

• Thường xuyên có nhu cầu đi tiểu hoặc đi tiểu khẩn cấp, đặc biệt là vào ban đêm
• Khó bắt đầu đi tiểu
• Dòng nước tiểu yếu hoặc dòng chảy nước tiểu lúc ngừng lúc bắt đầu
• Chảy nước dãi khi đi tiểu xong
• Không thể làm trống hoàn toàn bàng quang
• Đau khi xuất tinh hoặc đau khi đi tiểu
• Thay đổi màu hoặc mùi nước tiểu
• Đau vùng chậu (gặp ở 10 - 20% bệnh nhân)

Những triệu chứng ít gặp hơn:

• Rò rỉ nước tiểu (tiểu không tự chủ)
• Tắc nghẽn dòng nước tiểu (không thể đi tiểu)
• Nhiễm trùng đường tiết niệu
• Có máu trong nước tiểu.

Người bệnh sẽ được hỏi về triệu chứng, tiền sử bản thân và gia đình. Nếu có nghi ngờ u xơ tiền liệt tuyến, bác sĩ tiến hành xác định chẩn đoán thông qua những xét nghiệm dưới đây:

• Xét nghiệm nước tiểu: Kiểm tra mẫu nước tiểu giúp xác định tình trạng nhiễm trùng và một số vấn đề tương tự.
• Xét nghiệm máu: Xét nghiệm này giúp kiểm tra hoạt động của thận và đánh giá chức năng thận.
• Kiểm tra trực tràng kỹ thuật số: Đưa vào trực tràng một ngón tay được đeo găng và bôi trơn. Điều này giúp kiểm tra sự to lên của tuyến tiền liệt.
• Xét nghiệm máu kháng nguyên đặc hiệu tuyến tiền liệt (PSA): PSA được sản sinh bởi tuyến tiền liệt. Tuyến tiền liệt to lên có thể làm tăng mức độ PSA. Tuy nhiên kết quả này cũng có thể xảy ra ở một số bệnh nhân bị ung thư tuyến tiền liệt hoặc có những thủ thuật gần đây.
• Kiểm tra thể tích dư Postvoid: Xét nghiệm này giúp kiểm tra khả năng làm rỗng bàng quang. Khi thực hiện, ống thông được đặt vào bàng quang dưới hướng dẫn của siêu âm.
• Xét nghiệm dòng chảy nước tiểu: Xét nghiệm này sử dụng thiết bị giúp đo mức độ mạnh của dòng chảy nước tiểu và lượng nước tiểu đã thải ra.
• Nhật ký đi tiểu 24 giờ: Bệnh nhân sẽ được kiểm tra tần suất đi tiểu và số lượng nước tiểu thải ra.

Bệnh u xơ tiền liệt tuyến là một tình trạng lành tính. Trong đó tuyến tiền liệt to lên nhưng không phải ung thư. Tuy nhiên tình trạng này có thể dẫn đến nhiều biến chứng nếu không được điều trị, bao gồm:

• Bí tiểu (không thể đi tiểu)
• Nhiễm trùng bàng quang
• Nhiễm trùng đường tiết niệu
• Sỏi bàng quang
• Tổn thương bàng quang
• Máu trong nước tiểu (tiểu ra máu)
• Tổn thương thận. Nước tiểu chảy ngược từ bàng quang lên thận dẫn đến tổn thương thận

Dùng thuốc là phương pháp điều trị ban đầu cho bệnh nhân bị u xơ tiền liệt tuyến. Ở những trường hợp nặng hoặc không đáp ứng tốt, phẫu thuật sẽ được cân nhắc.

1. Thuốc

Nếu u xơ tiền liệt tuyến gây ra những triệu chứng nhẹ đến trung bình, người bệnh sẽ được chỉ định những loại thuốc điều trị dưới đây:

• Thuốc ức chế 5-alpha reductase: Bệnh nhân được chỉ định một loại thuốc ức chế 5-alpha reductase trong điều trị u xơ tiền liệt tuyến. Thuốc này có tác dụng thu nhỏ kích thước tuyến tiền liệt. Finasteride (Proscar) và Dutasteride (Avodart) là những thuốc ức chế 5-alpha reductase thường được chỉ định.
• Thuốc chẹn alpha: Thuốc này có tác dụng làm giãn cơ trơn ở cổ bàng quang và tuyến tiền liệt. Từ đó giúp giảm tình trạng khó tiểu, người bệnh đi tiểu dễ dàng hơn. Những loại thuốc chẹn alpha thường được sử dụng gồm Alfuzosin (Uroxatral), Silodosin (Rapaflo), Doxazosin (Cardura)...
• Liệu pháp kết hợp: Nếu không đáp ứng tốt với một trong hai loại, thuốc ức chế 5-alpha reductase được dùng kết hợp với thuốc chẹn alpha. Sự kết hợp này giúp tăng hiệu quả điều trị u xơ tiền liệt tuyến và giảm bớt các triệu chứng.
• Tadalafil (Cialis): Thuốc Tadalafil (Cialis) được dùng cho những trường hợp bị rối loạn cương dương do phì đại tuyến tiền liệt. Thuốc có tác dụng cải thiện khả năng cương dương và điều trị phì đại tuyến tiền liệt.
• Thuốc làm giảm sản xuất hormone DHT:

Mất từ 1 - 8 tuần sau khi bắt đầu dùng thuốc để những triệu chứng được cải thiện.

2. Biện pháp khắc phục tại nhà

Những biện pháp điều trị tại nhà có thể giúp giảm bớt những triệu chứng khó chịu của u xơ tiền liệt tuyến. Cụ thể:

• Uống ít nước hơn vào ban đêm: Tốt nhất không nên uống bất kỳ thứ gì trong vòng 2 giờ trước khi đi ngủ. Điều này giúp giảm tần suất đi tiểu vào ban đêm.
• Tránh thực phẩm nhiều gia vị: Những loại thực phẩm nhiều gia vị có thể kích thích bàng quang và làm nặng hơn các triệu chứng.
• Tránh caffein và rượu: Cơ thể tạo ra nhiều nước tiểu hơn khi uống caffein và rượu. Ngoài ra những loại thức uống này còn kích thích bàng quang và làm nặng hơn những triệu chứng.
• Giữ cân nặng khỏe mạnh: Duy trì mức cân nặng an toàn. Tránh béo phì vì điều này có thể làm khởi phát và nặng hơn mức độ nghiêm trọng của u xơ tiền liệt tuyến.
• Thường xuyên tập thể dục: Duy trì lối sống năng động bằng cách tập thể dục đều đặn mỗi ngày 30 phút. Điều này giúp giảm những vấn đề về tiết niệu và các triệu chứng do phì đại tuyến tiền liệt.

3. Can thiệp ngoại khoa

Phẫu thuật được chỉ định cho trường hợp sau:

• Điều trị bảo tồn không hiệu quả
• Không thể đi tiểu
• Có tổn thương thận hoặc một số vấn đề liên quan
• Tiếp tục tiểu ra máu, sỏi bàng quang hoặc nhiễm trùng tiểu

Trì hoãn hoặc không chỉ định phẫu thuật cho những trường hợp sau:

• Bệnh hẹp niệu đạo
• Nhiễm trùng đường tiết niệu
• Tiền sử phẫu thuật đường tiết niệu hoặc xạ trị tuyến tiền liệt
• Rối loạn thần kinh, cụ thể như bệnh đa xơ cứng và bệnh Parkinson

Các lựa chọn phẫu thuật trong điều trị u xơ tiền liệt tuyến gồm:

• Cắt bỏ tuyến tiền liệt qua niệu đạo (TURP)

TURP được chỉ định cho phần lớn bệnh nhân bị u xơ tuyến tiền liệt. Phương pháp này có thể loại bỏ nhanh các triệu chứng và giúp dòng nước tiểu mạnh hơn. Khi thực hiện, ống nội soi được đưa vào niệu đạo, sau đó loại bỏ tất cả trừ phần bên ngoài của tuyến tiền liệt.

Sau khi cắt bỏ tuyến tiền liệt qua niệu đạo, người bệnh được đặt ống thông tiểu trong một thời gian ngắn. Ống này giúp dẫn lưu nước tiểu từ bàng quang ra ngoài.

• Rạch tuyến tiền liệt qua đường niệu đạo (TUIP)

Rạch tuyến tiền liệt qua đường niệu đạo (TUIP) thường được chỉ định cho những bệnh nhân có tuyến tiền liệt hơi to hoặc nhỏ, khả năng cao gặp rủi ro khi thực hiện những ca phẫu thuật khác.

TUIP bao gồm việc rạch một hoặc hai vết cắt nhỏ ở tuyến tiền liệt. Điều này giúp khơi thông dòng nước tiểu từ bàng quang và nước tiểu đi qua niệu đạo dễ dàng hơn.

• Trị liệu bằng laser

Trị liệu bằng laser là phương pháp sử dụng tia laser năng lượng cao để loại bỏ hoặc phá hủy những mô tuyến tiền liệt phát triển quá mức. Phương pháp này phù hợp với những bệnh nhân đang dùng thuốc làm loãng máu và không thể thực hiện những thủ thuật khác.

So với những phương pháp phẫu thuật không dùng laser, trị liệu bằng laser có độ an toàn cao, ít rủi ro hơn và thời gian lành lại nhanh hơn.

Dựa vào tình trạng, một trong những lựa chọn dưới đây có thể được thực hiện:

• • Bóc nhân tuyến tiền liệt bằng Laser Holmium (HoLep): Phương pháp này sử dụng laser holmium loại bỏ tất cả mô tuyến tiền liệt phì đại ngăn chặn dòng nước tiểu. Đồng thời giúp ngăn những mô này phát triển trở lại. Những mô tuyến tiền liệt bị loại bỏ sẽ được phân tích, kiểm tra ung thư và những vấn đề khác.
  • Thủ tục ablative: Thủ tục ablative bao gồm việc cắt bỏ tuyến tiền liệt bằng laser holmium và quang xông hơi chọn lọc tuyến tiền liệt (PVP). Phương pháp này giúp phá hủy hoặc loại bỏ những mô tuyến tiền liệt ngăn chặn dòng nước tiểu.
• Nâng tuyến tiền liệt

Bác sĩ có thể tiến hành nén hai bên của tuyến tiền liệt. Từ đó giúp cải thiện dòng chảy của nước tiểu qua niệu đạo. So với những phương pháp khác, nâng tuyến tiền liệt ít gây tác dụng phụ liên quan đến tình dục hơn.

Nâng tuyến tiền liệt thường được chỉ định cho những bệnh nhân có phần giữa của tuyến tiền liệt không cản trở dòng nước tiểu.

• Tắc mạch

Khi thực hiện, bác sĩ tiến hành chặn việc cung cấp máu đến và đi từ tuyến tiền liệt. Điều này giúp cho tuyến tiền liệt nhỏ lại.

• Liệu pháp nhiệt hơi nước (WVTT)

Liệu pháp nhiệt hơi nước (WVTT) được thực hiện bằng cách đặt một thiết bị biến nước thành hơi nước trong niệu đạo. Từ đó làm hao mòn mô tuyến tiền liệt và làm dịu những triệu chứng của u xơ tiền liệt tuyến.

• Robot điều trị bằng tia nước

Trong quy trình, bác sĩ sử dụng dụng cụ robot để dẫn thiết bị vào niệu đạo (dưới hướng dẫn của các xét nghiệm hình ảnh). Thiết bị này phóng ra tia nước nhỏ và mạnh khác nhau để loại bỏ những mô tuyến tiền liệt dư thừa. Từ đó giảm bớt các triệu chứng.

• Phẫu thuật cắt tuyến tiền liệt mở hoặc nội soi qua bụng

Bác sĩ tạo ra một hoặc nhiều vết cắt ở vùng bụng dưới. Sau đó tiếp cận tiếp tiền liệt và loại bỏ mô. Phẫu thuật cắt tuyến tiền liệt mở hoặc nội soi qua bụng chỉ được thực hiện cho những người có u xơ tiền liệt tuyến lớn hoặc rất lớn.

Sau khi phẫu thuật điều trị, bệnh nhân được theo dõi, chăm sóc vết thương và sử dụng một số loại thuốc. Ngoài ra người bệnh còn được hướng dẫn những hoạt động nào cần thực hiện hoặc tránh xa để không làm ảnh hưởng đến thời gian chữa lành.

Thay đổi lối sống là cách tốt nhất để cải thiện tuyến tiền liệt và giảm nguy cơ u xơ tiền liệt tuyến. Dưới đây là một số hướng dẫn:

• Duy trì mức cân nặng an toàn. Tránh thừa cân béo phì bằng cách luyện tập và ăn uống khoa học.
• Duy trì lượng đường trong máu, huyết áp và cholesterol ở mức bình thường.
• Không hút thuốc lá.
• Điều trị những tình trạng sức khỏe có khả năng gây phì đại tuyến tiền liệt. Chẳng hạn như bệnh tim và tiểu đường.
• Tập thể dục đều đặn, ít nhất 30 phút mỗi ngày để làm chậm sự phát triển hoặc ngăn phì đại tuyến tiền liệt.

1. Có nguyên nhân nào khác gây ra các triệu chứng của tôi không?

2. Lựa chọn điều trị của tôi là gì?

3. Phương pháp điều trị nào an toàn và được đề nghị?

4. Cách nào giúp chăm sóc và giảm triệu chứng tại nhà?

5. Rủi ro có thể gặp khi phẫu thuật?

6. Cần tránh những gì khi bị u xơ tiền liệt tuyến?

7. Tôi có cần kiêng quan hệ tình dục không?

U xơ tiền liệt tuyến là một bệnh lý thường gặp, thường ảnh hưởng đến những người đàn ông trên 40 tuổi. Bệnh lý này gây ra nhiều triệu chứng khó chịu và biến chứng, được điều trị bằng nhiều phương pháp. Để đạt hiệu quả điều trị cao, người bệnh nên sớm khám và điều trị, luôn tuân thủ chỉ định của bác sĩ chuyên khoa.