Viêm Gân Bánh Chè

Viêm gân bánh chè còn được gọi là đầu gối của người nhảy - một chấn thương thường gặp, thể hiện cho tình trạng viêm và sưng xảy ra ở gân bánh chè. Gân này nối xương bánh chè với xương ống chân. Nó hoạt động với các cơ ở phía trước đùi để kéo dài và thực hiện những chuyển động mạnh mẽ của đầu gối, cụ thể như nhảy, đá và chạy.

Viêm gân bánh chè xảy ra do sử dụng quá mức. Khi chuyển động lặp đi lặp lại (chẳng hạn như nhảy và chạy), gân nối xương bánh chè và xương ống chân bị căng quá mức. Đồng thời hình thành những vết rách nhỏ dẫn đến viêm và đau.

Hầu hết mọi người có thể kiểm soát viêm gân bằng cách nghỉ ngơi đầy đủ, chườm đá và dùng thuốc không kê đơn. Những trường hợp đau nhiều và kéo dài cần liên hệ bác sĩ để được hướng dẫn xử lý.

Viêm gân bánh chè xảy ra do lạm dụng. Khi căng thẳng lặp đi lặp lại, các vết rách nhỏ hình thành trên gân bánh chè, tăng dần số lượng dẫn đến viêm và yếu gân.

Tình trạng này phổ biến ở những vận viên tham gia vào các môn thể thao liên quan đến chạy và nhảy. Chẳng hạn như bóng rổ, bóng chuyền và bóng đá. Tuy nhiên viêm gân bánh chè cũng có thể xảy ra ở những nhóm đối tượng khác.

Một số nguyên nhân phổ biến khác:

• Đột ngột tăng cường độ luyện tập hoặc tần suất tham gia vào hoạt động
• Trở lại thi đấu hoặc luyện tập với toàn bộ sức lực sau một thời gian nghỉ ngơi
• Thay đổi giày chạy bộ, sử dụng giày không phù hợp cũng có thể gây căng thẳng cho gân
• Chạy hoặc nhảy trên bề mặt cứng và không bằng phẳng, chẳng hạn như bê tông
• Tập thể dục quá nhiều.

Những yếu tố làm tăng nguy cơ:

• Tuổi tác: Những người trên 40 tuổi có nguy cơ cao hơn so với thanh niên hoặc thanh thiếu niên.
• Loại hoạt động thể chất: Bạn sẽ có nhiều nguy cơ hơn nếu tham gia vào những môn thể thao hoặc hoạt động đòi hỏi phải nhảy nhiều, chuyển động đột ngột với tốc độ nhanh hoặc chạy nước rút.
• Vận động viên: Những vận động viên có nhiều nguy cơ hơn do phải nhảy, chạy và ngồi xổm thường xuyên. Những chuyển động này đều làm tăng áp lực lên gân bánh chè. Kết quả nghiên cứu cho thấy, hoạt động chạy dồn một lực lớn lên gân bánh chè, cao cấp 5 lần so với trọng lượng cơ thể lên đầu gối.
• Cơ bắp chân săn chắc: Gân kheo và cơ đùi săn chắc có thể làm tăng sức căng cho gân bánh chè và tăng nguy cơ viêm gân.
• Mất cân bằng cơ bắp: Nếu chân của bạn có một số cơ khỏe hơn nhiều so với những cơ khác, những cơ khỏe có thể kéo gân bánh chè mạnh hơn. Khi lực kéo không đồng đều, vết rách có thể hình thành và gây viêm gân.
• Bệnh mãn tính: Một số bệnh lý mãn tính như suy thận, bệnh tự miễn (viêm khớp dạng thấp và lupus ban đỏ) và các bệnh chuyển hóa (như tiểu đường) có thể làm tăng nguy cơ viêm gân.
• Các yếu tố khác:
  • Béo phì
  • Chân, bàn chân và mắt cá chân bị lệch
  • Mang giày không đủ đệm

Viêm gân bánh chè phát triển từ từ và có những triệu chứng dưới đây:

• Đau và nhạy cảm ở ngay dưới xương bánh chè, đầu xương ống chân (triệu chứng đầu tiên)
  • Cơn đau thường rời rạc trong thời gian đầu, chủ yếu xảy ra khi chơi thể thao hoặc hoạt động thể chất
  • Đau ngày càng tồi tệ khi gân tổn thương nhiều hơn
  • Đau đớn dữ dội khi có một số chuyển động nhất định, chẳng hạn như đứng dậy từ tư thế ngồi xổm, đi xuống cầu thang hoặc quỳ xuống
• Sưng và có cảm giác nóng rát ở xương bánh chè
• Cứng khớp khiến đầu gối khó duỗi ra
• Hạn chế một số chuyển động như ngồi trong ô tô và leo cầu thang.

Để chẩn đoán viêm gân bánh chè, bác sĩ sẽ xem xét kỹ lưỡng tiền sử bệnh, mức độ hoạt động và các triệu chứng. Ngoài ra bác sĩ tiến hành kiểm tra thể chất.

Trong đó, người bệnh được yêu cầu cách di chuyển đầu gối theo các hướng khác nhau, ấn dọc theo gân bánh chè. Điều này giúp kiểm tra phạm vi chuyển động, xác định vị trí và những hoạt động có thể gây đau.

Bác sĩ có thể đề nghị một hoặc nhiều xét nghiệm hình ảnh, bao gồm:

• Chụp X-quang: Kỹ thuật này giúp kiểm tra và giúp loại trừ các vấn đề về xương có thể gây đau đầu gối. Chẳng hạn như gãy xương và viêm khớp.
• Siêu âm: Siêu âm sử dụng sóng âm thanh tạo hình ảnh về các mô mềm ở đầu gối. Điều này giúp phát hiện những vết rách ở gân bánh chè.
• Chụp cộng hưởng từ (MRI): MRI tạo ra hình ảnh chi tiết về những thay đổi của gân bánh chè. Từ đó xác định tình trạng.

Nghỉ ngơi, chườm lạnh và dùng thuốc không kê đơn có thể giảm các triệu chứng của viêm gân bánh chè, tạo điều kiện cho cơ thể sửa chữa tổn thương. Việc không điều trị có thể khiến các vết rách ngày càng lớn hơn, gây suy nhược gân và đứt gân bánh chè.

Ngoài ra viêm gân bánh chè tiến triển nghiêm trọng hơn có thể dẫn đến những biến chứng dưới đây:

• Đau đầu gối mãn tính và giảm chức năng
• Giảm phạm vi vận động
• Yếu chi.

Viêm gân bánh chè chủ yếu được điều trị bằng những phương pháp ít xâm lấn. Nếu không đáp ứng tốt, phẫu thuật có thể cần thiết.

1. Tự chăm sóc

Nếu viêm gân bánh chè ở mức độ nhẹ, người bệnh có thể tự chăm sóc bằng những biện pháp sau:

• Nghỉ ngơi: Nghỉ ngơi đầy đủ, tránh những hoạt động có thể gây đau và căng thẳng cho gân bánh chè. Điều này giúp cơ thể có thời gian sửa chữa gân. Người bệnh có thể tạm thời chuyển sang những môn thể thao tác động thấp cho đến khi gân bánh chè lành lại.
• Chườm đá: Ngay khi bị đau, bọc túi đá lạnh trong khăn và đặt lên đầu gối. Biện pháp này giúp giảm viêm và sưng do viêm gân. Chườm đá nên được thực hiện 15 phút mỗi lần, vài lần mỗi ngày.
• Nẹp đầu gối: Bác sĩ có thể khuyên bạn mang nẹp đầu gối hoặc một thiết bị hỗ trợ khác. Thiết bị này sẽ giúp hạn chế những chuyển động không cần thiết và làm dịu cơn đau.
• Thuốc giảm đau không kê đơn: Hãy thử dùng Acetaminophen hoặc NSAID không kê đơn (chẳng hạn như Ibuprofen). Những loại thuốc này có tác dụng giảm viêm, giảm đau đầu gối từ nhẹ đến trung bình. Nếu đau không giảm sau 3 ngày, hãy gặp bác sĩ để được hướng dẫn loại thuốc phù hợp hơn.

2. Vật lý trị liệu

Những kỹ thuật trị liệu sẽ được thực hiện để giảm đau do viêm gân bánh chè. Hầu hết mọi người được hướng dẫn các bài tập sau:

• Bài tập kéo dài: Co duỗi thường xuyên và đều đặn giúp giảm co thắt cơ, giảm đau, kéo dài cơ đùi và gân bánh chè. Từ đó cải thiện khả năng vận động và sự linh hoạt.
• Bài tập củng cố: Để thực hiện, cần hạ thấp chân xuống rất chậm sau khi duỗi thẳng. Bài tập này có tác dụng giảm căng cơ bánh chè bằng cách tăng cường sức mạnh cho tất cả các cơ ở chân.
• Dây đeo gân bánh chè: Sử dụng một dây đeo tạo áp lực lên gân bánh chè. Điều này giúp phân bổ lực ra khỏi gân bánh chè và hướng qua dây đeo. Từ đó giảm đau hiệu quả.

3. Tiêm Corticoid

Thông thường viêm gân bánh chè được điều trị bằng thuốc kháng viêm không steroid (NSAID), chẳng hạn như Ibuprofen hoặc Naproxen. Thuốc này giúp giảm đau và viêm hiệu quả.

Khi không đáp ứng tốt, Corticoid dạng tiêm sẽ được chỉ định. Dưới hướng dẫn của siêu âm, thuốc này được tiêm vào vỏ bọc quanh gân bánh chè để giảm đau và viêm. Corticoid là một thuốc chống viêm mạnh, mang đến hiệu quả nhanh chóng.

Corticoid thường được sử dụng 1 liều duy nhất, có thể tiêm nhắc lại sau vài tháng khi đau tái phát. Thuốc không được dùng thường xuyên vì có thể gây yếu và đứt gân.

4. Tiêm huyết tương giàu tiểu cầu

Tiêm huyết tương giàu tiểu cầu được chỉ định cho những trường hợp có vấn đề về gân bánh chè mãn tính. Phương pháp sử dụng huyết tương giàu tiểu cầu (chứa yếu tố tái tạo) để tiêm vào vùng có gân bị thương. Từ đó giúp gân bánh chè được chữa lành và phục hồi nhanh chóng.

5. Quy trình kim dao động

Bệnh nhân được gây tê tại chỗ. Sau đó dùng kim xuyên qua da dưới hướng dẫn của siêu âm. Kim dao động nhanh và nhỏ giúp cắt bỏ vùng gân bị hỏng, giữ lại phần gân khỏe mạnh để chúng có thể phục hồi.

6. Phẫu thuật

Hầu hết mọi người được điều trị thành công bằng phương pháp bảo tồn. Nhưng nếu không hiệu quả, phẫu thuật sẽ được cân nhắc. Phương pháp này có thể bao gồm việc sửa chữa gân bánh chè bị rách hoặc cắt bỏ phần gân tổn thương. Các kỹ thuật sẽ được thực hiện thông qua một vết rạch nhỏ ở đầu gối.

Để giảm nguy cơ viêm gân bánh chè, cần tránh lạm dụng và giữ cho gân khỏe mạnh. Dưới đây là những bước cụ thể:

• Tăng dần cường độ luyện tập: Chú ý tăng dần cường độ luyện tập để không gây căng thẳng cho gân bánh chè. Không đột ngột tăng thời gian, cường độ luyện tập và tần suất tham gia vào hoạt động. Nếu bắt đầu một môn thể thao mới hoặc sau một thời gian nghỉ ngơi, cần luyện tập với cường độ thấp để có thể có thời gian làm quen. Tránh đột ngột trở lại thi đấu hoặc luyện tập với toàn bộ sức lực.
• Lựa chọn giày phù hợp: Mang giày phù hợp, có miếng lót êm ái để hỗ trợ bàn chân và đầu gối khi vận động.
• Tránh luyện tập trên bề mặt cứng: Không chạy hoặc nhảy trên bề mặt cứng và không bằng phẳng.
• Tránh chạy hoặc nhảy liên tục: Nên thường xuyên nghỉ giải lao. Điều này giúp gân có thời gian nghỉ ngơi và phục hồi.
• Nghỉ ngơi: Nghỉ ngơi và chườm đá nếu cảm thấy đau ở đầu gối do tập thể dục. Tránh những hoạt động gây căng thẳng cho gân bánh chè cho đến khi cảm thấy hết đau. Không cố gắng vượt qua cơn đau và tiếp tục vận động. Điều này có thể làm tăng nguy cơ rách gân.
• Khởi động kỹ lưỡng; Luôn khởi động kỹ lưỡng và kéo căng những nhóm cơ chính ít nhất 5 phút. Biện pháp này giúp làm nóng cơ thể, cơ và gân đàn hồi hơn. Từ đó giảm nguy cơ rách gân và hạn chế chấn thương.
• Tăng cường cơ bắp: Thường xuyên thực hiện những bài tập tăng cường cơ bắp. Chẳng hạn như các bài tập lệch tâm, hạ chân xuống rất chậm sau khi duỗi đầu gối. Cơ đùi khỏe mạnh giúp xử lý căng thẳng tốt hơn, giảm nguy cơ viêm gân bánh chè.
• Hoạt động đúng kỹ thuật: Đảm bảo thực hiện đúng kỹ thuật và sử dụng cơ thể đúng cách.
• Học hỏi: Nhận hướng dẫn khi sử dụng thiết bị tập thể dục hoặc bắt đầu một môn thể thao mới.
• Sử dụng dụng cụ phù hợp: Trước khi chơi thể thao, cần đảm bảo tất cả các dụng cụ đều vừa vặn với cơ thể.

1. Phương pháp điều trị nào phù hợp và giúp phục hồi nhanh?

2. Trong khi chữa bệnh, bài tập nào tôi có thể thực hiện một cách an toàn?

3. Sau khi điều trị, tôi có thể tiếp tục chơi thể thao được không?

4. Mất bao lâu để gân bánh chè phục hồi hoàn toàn?

5. Tôi cần tránh những gì để ngăn chấn thương phát triển?

6. Lợi ích và tác dụng phụ từ những phương pháp điều trị là gì?

7. Tôi nên thực hiện những biện pháp tự chăm sóc nào?

Viêm gân bánh chè là một chấn thương thường gặp, chủ yếu xảy ra ở những vận động viên chơi các môn thể thao đòi hỏi chạy hoặc nhảy. Tình trạng này gây đau đớn nhiều, yếu gân và tăng nguy cơ rách (đứt) gân bánh chè. Tuy nhiên nghỉ ngơi hợp lý, chăm sóc và dùng thuốc có thể giúp phục hồi nhanh.