Đau Đầu Gối

Đau đầu gối là một triệu chứng khá phổ biến, có thể ảnh hưởng đến mọi lứa tuổi và gây suy nhược. Cơn đau thường là kết quả của một chấn thương, chẳng hạn như rách sụn, gãy xương hoặc đứt dây chằng. Tuy nhiên đây cũng có thể là triệu chứng của một tình trạng y tế, chẳng hạn như viêm khớp.

Đau đầu gối có nhiều mức độ khác nhau. Nhiều cơn đau nhẹ và đáp ứng tốt với các biện pháp tự chăm sóc. Những cơn đau nghiêm trọng hơn có thể được điều trị y tế bằng thuốc, vận động trị liệu hoặc phẫu thuật.

Đau đầu gối có thể phát triển từ một chấn thương hoặc bệnh lý tiềm ẩn. Bất kỳ tổn thương nào liên quan đến xương hoặc mô mềm (dây chằng, gân, sụn...) tạo khớp cũng đều có khả năng làm khởi phát cơn đau.

• Rách dây chằng chéo trước (ACL)

Rách dây chằng chéo trước (ACL) là một chấn thương thường gặp, xảy ra khi dây chằng chéo trước (ALC) bị rách một phần hoặc hoàn toàn. Đây là một trong bốn dây chằng nối xương ống chân với xương đùi và giữ cho khớp gối được ổn định.

Chấn thương ACL thường gặp ở những người chơi các môn thể thao đòi hỏi phải đổi hướng đột ngột, chẳng hạn như bóng đá và bóng rổ. Những người có chấn thương này thường bị đau đầu gối đột ngột, đau khi đứng hoặc tạo áp lực lên chân, sưng tấy, mất vững và giảm chuyển động của đầu gối.

• Gãy xương

Đầu gối được tạo thành từ 3 xương gồm xương đùi, xương chày (xương ống chân) và xương bánh chè ở phía trước đầu gối. Bất kỳ xương nào bị nứt/ gãy cũng có thể gây đau đầu gối. Chẳng hạn như gãy xương bánh chè, gãy xương đùi hoặc xương chày gần khớp gối...

Xương có thể bị gãy sau một cú ngã mạnh với đầu gối va đập xuống nền cứng, tai nạn ô tô. Chấn thương khiến người bệnh đau đầu gối đột ngột, sưng tấy, bầm tím, không thể đặt trọng lượng lên chân ảnh hưởng.

• Rách sụn chêm

Rách sụn chêm là một chấn thương thường gặp có thể gây đau đầu gối. Mỗi đầu gối có hai miếng sụn chêm hình chữ "C", nằm giữa đầu xương đùi và xương chày trong khớp gối. Chúng rất dẻo dai, hoạt động như một bộ giảm xóc cho đầu gối, cung cấp sự ổn định và đệm các xương. Đồng thời giúp chuyển trọng lượng cơ thể từ xương này đến xương khác.

Tuy nhiên việc đột ngột xoay hoặc vặn đầu gối, ngồi xổm sâu hoặc nâng vật nặng quá mức có thể khiến sụn chêm bị rách. Những người bị chấn thương sẽ có cơn đau đột ngột và dữ dội như dao đâm, sưng, cứng khớp, đi lại khó khăn, đầu gối bị khuỵu, không thể uốn cong hoặc duỗi đầu gối hoàn toàn.

• Viêm bao hoạt dịch đầu gối

Một số chấn thương có thể dẫn đến viêm bao hoạt dịch đầu gối. Đây là những túi dịch nhỏ đệm bên ngoài khớp gối. Chúng hoạt động như một lớp đệm giữa các xương, giúp nuôi dưỡng sụn khớp, đảm bảo dây chằng và gân lướt nhẹ trên khớp.

Ngoài đau đớn, viêm bao hoạt dịch đầu gối còn khiến khớp sưng tấy, đỏ, tràn dịch khớp, giảm phạm vi chuyển động của khớp ảnh hưởng.

• Viêm gân bánh chè

Gân bánh chè chạy từ xương bánh chè đến xương chày. Gân này cho phép một người có thể linh hoạt trong những chuyển động của đầu gối gồm nhảy, chạy và đá.

Chuyển động lặp đi lặp lại, đặc biệt là nhảy và chạy đường dài có tể khiến gân bánh chè bị kích ứng và viêm. Tình trạng này khiến đầu gối sưng đau, căng cứng và khó mở rộng.

• Thoái hóa khớp gối

Thoái hóa khớp gối (viêm xương khớp) là nguyên nhân gây đau đầu gối phổ biến ở người lớn tuổi. Bệnh xảy ra khi sụn khớp bị mòn, làm lộ các đầu xương dẫn đến đau đớn.

Theo thời gian, cơ thể kích thích sự phát triển của xương mới nhằm bù đắp cho phần sụn hao mòn, được gọi là gai xương. Các gai xương lớn có thể bắt đầu chèn ép vào mô khác gây cứng khớp và đau đớn nhiều hơn.

• Khớp gối lỏng lẻo

Đôi khi thoái hóa hoặc chấn thương xương/ sụn có thể khiến một mảnh sụn hoặc xương bị gãy và di chuyển tự do trong không gian khớp. Điều này thường không tạo ra bất kỳ vấn đề gì.

Tuy nhiên nếu những mảnh xương hoặc sụn cản trở chuyển động của khớp gối, người bệnh sẽ có dấu hiệu đau nhẹ, cảm giác như bị kẹt hoặc khóa khớp gối.

• Trật khớp xương bánh chè

Trật khớp xương bánh chè xảy khi xương bánh chè (hình tam giác và ở mặt trước khớp gối) trượt ra khỏi vị trí của nó, thường là bên ngoài đầu gối. Điều này khiến đầu gối biến dạng, đau và hạn chế chuyển động.

• Hội chứng dải chậu chày

Hội chứng dải chậu chày xảy ra khi dải xương chậu (mô cứng kéo dài từ bên ngoài hông đến đầu gối) bị căng hoặc thắt chặt đến mức cọ xác vào phần bên ngoài của xương đùi. Tình trạng này thường gặp ở những người đạp xe đạp và chạy đường dài.

Những người mắc hội chứng dải chậu chày sẽ có những cơn đau ở mỏm trên lồi cầu ngoài xương đùi, đau tăng khi chạy hoặc xuống dốc.

• Đau hông hoặc đau chân

Để tránh đau khớp, mọi người thường có xu hướng thay đổi cách đi bộ khi bị đau bàn chân hoặc hông. Tuy nhiên điều này có thể gây căng thẳng cho đầu gối, dẫn đến đau đớn.

• Viêm khớp dạng thấp

Viêm khớp dạng thấp thường ảnh hưởng đến khớp gối, có thể gây đau đầu gối đến mức suy nhược. Đây là một bệnh viêm khớp mãn tính và là một tình trạng tự miễn dịch thường gặp. Trong đó hệ miễn dịch sẽ tấn công và gây tổn hại cho các mô của khớp.

Bệnh viêm khớp dạng thấp ảnh hưởng đến những khớp đối xứng. Vì thế những người bị đau đầu gối do bệnh lý này thường có hai khớp gối bị tổn thương đồng thời. Bệnh có thể chỉ ảnh hưởng đến vài khớp hoặc rất nhiều khớp, được gọi là viêm đa khớp dạng thấp.

Ngoài đau khớp, người bệnh còn có dấu hiệu sưng, đỏ, cứng khớp, mệt mỏi, sốt, chán ăn, biên dạng khớp ở trường hợp nặng.

• Bệnh gút 

Bệnh gút (gout) xảy ra khi nồng độ axit uric trong máu tăng cao, tạo thành nhiều tinh thể urat tích tụ trong khớp. Tình trạng này thường bắt đầu ở khớp ngón chân cái.

Khi bệnh tiến triển, đầu gối và những khớp khác cũng bị ảnh hưởng. Những người bị gout sẽ có dấu hiệu sưng, nóng, đỏ và đau khớp ảnh hưởng.

• Bệnh giả gút

Bệnh giả gút có những triệu chứng tương tự như bệnh gút nên dễ bị nhầm lẫn. Bệnh lý này xảy ra khi những tinh thể chứa canxi phát triển trong dịch khớp. Bệnh giả gút thường ảnh hưởng đến đầu gối, gây sưng khớp kèm theo những cơn đau đớn khó chịu.

• Viêm khớp nhiễm khuẩn

Viêm khớp nhiễm khuẩn là một bệnh viêm khớp thường gặp, có thể ảnh hưởng đến đầu gối hoặc các khớp khác. Bệnh xảy ra khi vi khuẩn xâm nhập vào khớp thông qua một vết thương sâu (chẳng hạn như vết dao đâm) hoặc từ một bộ phận khác di chuyển đến khớp thông qua dòng máu. Đôi khi chọc hút dịch khớp và phẫu thuật cũng gây ra tình trạng này.

Vi khuẩn xâm nhập khiến khớp bị nhiễm trùng. Nhũng người có tình trạng này sẽ có triệu chứng sốt, đau nhói (đặc biệt là khi cử động khớp), đỏ, sưng và ấm tại khớp ảnh hưởng.

• Hội chứng đau xương bánh chè

Hội chứng đau xương bánh chè xảy ra khi một người bị đau quanh xương bánh chè, ngay tại mặt trước của đầu gối. Tình trạng này xảy ra khi xương bánh chè lệch khỏi rãch (vị trí ban đầu) khi di chuyển, lạm dụng khớp hoặc thực hiện những chuyển động mạnh.

• Nguyên nhân khác
  • Bệnh Osgood-Schlatter
  • Trật khớp gối
  • U nang Baker
  • Viêm khớp sau chấn thương
  • Chấn thương dây chằng đầu gối
  • Hội chứng Plica
  • Viêm xương sụn bóc tách
  • Khối u xương
  • U sụn màng hoạt dịch

Tùy thuộc vào nguyên nhân, đau đầu gối có thể nhẹ hoặc rất nặng, tăng mức độ đau theo thời gian. Cơn đau có thể đột ngột hoặc tiến triển từ từ; âm ỉ hoặc dữ dội như dao đâm.

Cơn đau thường đi kèm với những triệu chứng sau:

• Sưng và đỏ khớp
• Ấm áp khi sờ
• Cứng khớp
• Đầu gối lỏng lẻo
• Hạn chế chuyển động
• Khó hoặc không thể uốn cong hay duỗi đầu gối hoàn toàn
• Thay đổi dáng đi
• Không thể đặt trọng lượng lên chân ảnh hưởng
• Nghe thấy âm thanh bất thường khi di chuyển.

Khi bị đau đầu gối, bác sĩ sẽ hỏi về tiền sử bệnh và những chấn thương trước đó. Đồng thời kiểm tra cẩn thận đầu gối ảnh hưởng. Trong quá trình này bác sĩ có thể ấn nhẹ đầu gối, đẩy hoặc kéo khớp đẻ kiểm tra tính toàn vẹn; uốn cong, duỗi khớp và xoay chân theo nhiều hướng giúp đánh giá phạm vi chuyển động.

Để xác nhận nguyên nhân gây đau, các xét nghiệm cận lâm sàng sẽ được thực hiện, bao gồm:

• Chụp X-quang: Kiểm tra các xương và những cấu trúc dày đặc khác ở đầu gối, chẳng hạn như gai xương. Kỹ thuật này cũng giúp phát hiện sụn khớp bị mòn và trật khớp.
• Chụp cộng hưởng từ (MRI): MRI cung cấp hình ảnh chi tiết và cắt ngang của các mô mềm trong khớp, phát hiện tổn thương mô hoặc những khối bất thường.
• Chụp cắt lớp vi tính (CT): Cung cấp hình ảnh chi tiết hơn về cấu trúc khớp gối.
• Siêu âm: Siêu âm đầu gối phát hiện tổn thương của mô mềm, bao gồm các gân và cơ.
• Xét nghiệm máu: Phân tích máu có thể tìm thấy dấu hiệu của bệnh gút và viêm khớp dạng thấp.

Đau đầu gối thường nhẹ và đáp ứng tốt với những biện pháp chăm sóc tại nhà. Tuy nhiên không ít tình trạng có thể khiến cơn đau nghiêm trọng, cần được điều trị y tế.

Gãy xương và rách dây chằng thường có cơn đau dữ dột và đột ngột, đầu gối lỏng lẻo và cần phẫu thuật sửa chữa. Ngay cả khi chấn thương đầu gối nhẹ, người bệnh có nhiều khả năng bị viêm xương khớp và chấn thương tương tự trong tương lai.

Trong khi đó viêm xương khớp và các dạng viêm khớp khác có thể khiến đau và tổn thương khớp ngày càng tăng, gây hỏng khớp, biến dạng khớp và mất chức năng. Chính vì thế, việc điều trị các nguyên nhân gây đau đầu gối là điều cần thiết.

Tùy thuộc vào nguyên nhân và mức độ đau khớp gối, những phương pháp dưới đây sẽ được thực hiện:

1. Biện pháp khắc phục tại

Những cơn đau nhẹ có thể thuyên giảm hoặc biến mất khi áp dụng một số biện pháp chăm sóc tại nhà, bao gồm:

• Nghỉ ngơi

Tạm dừng những hoạt động có thể gây đau, tránh lặp đi lặp lại chuyển động trên đầu gối. Nên dành thời gian nghỉ ngơi để giảm căng thẳng cho đầu gối, ngăn tổn thương thêm và vết thương có thời gian lành lại.

Chấn thương nhẹ có thẻ giảm sau 1 - 2 ngày nghỉ ngơi. Những chấn thương nặng hơn cần nhiều thời gian hơn để phục hồi. Không nên nghỉ ngơi quá nhiều để tránh làm suy yếu cơ bắp, tăng khả năng tái chấn thương.

• Chườm đá

Chườm đá 15 phút có thể giảm đau và viêm. Khi chườm, dùng khăn bọc túi đá để bảo vệ làn da, thực hiện mỗi ngày 3 - 4 lần. Chườm đá đặc biệt phù hợp với những bệnh nhân bị đau do chấn thương.

• Chườm ấm

Chườm túi ấm hoặc chai nước ấm có thể giảm đau đầu gối tạm thời. Biện pháp này cũng giúp giảm co thắt và cứng khớp. Chườm ấm 20 phút, mỗi ngày 3 - 4 lần

• Nén

Tìm băng thun, tự dính và thoáng khí quấn quanh đầu gối ảnh hưởng. Biện pháp này giúp ổn định và duy trì sự liên kết cho đầu gối. Nén nhẹ cũng giúp giảm sưng và ngăn chất lỏng tích tụ trong các mô bị thương.

Lưu ý nén đầu gối đủ chật. Không quá lỏng lẻo hoặc quá chật để không làm cản trở quá trình lưu thông máu.

• Nâng cao

Kê chân bị thương trên gối sao cho đầu gối cao hơn tim. Điều này sẽ giúp giảm tích tụ chất lỏng và sưng tấy ở đầu gối.

• Thuốc giảm đau không kê đơn

Sử dụng thuốc giảm đau không kê đơn như Acetaminophen, Ibuprofen hoặc Naproxen natri có thể giúp giảm đau đầu gối. Ngoài ra cơn đau có thể giảm khi dùng kem bôi chứa chất gây tê như Lidocain hoặc Capsaicin xoa lên đầu gối.

Những trường hợp nhẹ có thể khỏi hoàn toàn sau 1 - 2 ngày dùng thuốc. Nếu đau không giảm, liên hệ với bác sĩ để được chỉ định một loại thuốc mạnh hơn.

• Giảm cân và ăn kiêng

Béo phì hoặc thừa cân làm gây căng thẳng và tăng nguy cơ đau đầu gối. Giảm cân và duy trì cân nặng khỏe mạnh có thể tránh những cơn đau đầu gối lâu dài do viêm khớp, ngăn thoái hóa khớp tiến triển.

• Duy trì vận động

Duy trì hoạt động thể chất với những hoạt động tác động thấp như bơi lội hoặc yoga. Điều này giúp tăng cường sức mạnh cơ bắp, giữ cho khớp ổn định và linh hoạt. Đồng thờ giảm đau và giảm nguy cơ chấn thương.

2. Thuốc kê đơn

Bác sĩ sẽ kê một đơn một số thuốc phù hợp với mức độ nghiêm trọng và nguyên nhân chính xác gây ra cơn đau đầu gối. Chẳng hạn như:

• Thuốc kháng viêm không steroid (NSAID): Điều trị đau vừa và viêm.
• Thuốc giảm đau nhóm opioid: Trị những cơn đau rất nặng, không đáp ứng với các thuốc giảm đau khác.
• Thuốc chống thấp khớp tác dụng chậm (DMARDs): Làm chậm quá trình tiến triển của viêm khớp dạng thấp và giảm triệu chứng.
• Thuốc kháng sinh: Điều trị nhiễm trùng khớp gối do vi khuẩn.
• Corticosteroid đường uống: Có khả năng chống viêm mạnh, ức chế miễn dịch và đau hiệu quả.
• Thuốc ức chế miễn dịch: Chỉ định cho những trường hợp đau đầu gối do bệnh tự miễn.

3. Trị liệu

Vật lý trị liệu dựa trên nguyên nhân và mức độ đau. Bác sĩ thường hướng dẫn những bài tập về phạm vi chuyển động và tăng cường các cơ xung quanh đầu gối. Những bài tập này giúp đầu gối ổn định hơn, phục hồi sức bền, sức mạnh và toàn bộ chức năng cho đầu gối bị thương.

Nếu chơi thể thao hoặc thường xuyên hoạt động thể chất, bệnh nhân được hướng dẫn những bài tập điều chỉnh tư thế và các kiểu chuyển động có thể ảnh hưởng đến đầu gối. Điều này giúp thiết lập kỹ thuật tốt trong khi hoạt động và chơi thể thao.

Ngoài ra chuyên gia vật liệu cũng có thể hướng dẫn những bài tập cải thiện khả năng giữ thăng bằng và tính linh hoạt. Một số trường hợp đau do viêm xương khớp hoặc chấn thương nặng có thể được sử dụng thiết bị hỗ trợ vòm hoặc hoặc nẹp để bảo vệ và hỗ trợ đầu gối trong một thời gian.

4. Tiêm

Bác sĩ có thể đề nghị tiêm thuốc chống viêm hoặc một chất khác vào khớp để chữa lành tổn thương và giảm đau đầu gối.

• Tiêm Corticosteroid (steroid): Tiêm trực tiếp Corticosteroid vào khớp gối cho những bệnh nhân kém đáp ứng với thuốc uống. Thuốc này có khả năng giảm sưng và đau trong đợt bùng phát của viêm khớp hoặc chấn thương. Hiệu quả kéo dài vài tháng sau tiêm.
• Tiêm Axit hyaluronic: Axit hyaluronic là một chất lỏng đặc, hoạt động như chất lỏng bôi trơn tự nhiên. Khi được tiêm trực tiếp vào đầu gối, chất này sẽ giúp bôi trơn khớp, giảm đau và tăng khả năng vận động.
• Tiêm huyết tương giàu tiểu cầu (PRP): Phương pháp này thường được chỉ định cho những người bị đau đầu gối do viêm xương khớp. Huyết tương giàu tiểu cầu (PRP) chứa nhiều yếu tố tăng trưởng, giúp thúc đẩy chữa lành vết thương, giảm viêm và đau.

5. Phẫu thuật

Chấn thương nặng hoặc hỏng khớp do bệnh lý có thể được chỉ định phẫu thuật. Phương pháp này được thực hiện sau khi điều trị bảo tồn vài tháng nhưng không hiệu quả.

Những lựa chọn phẫu thuật có thể bao gồm:

• Nội soi khớp: Trong thủ thuật này, bác sĩ có thể sửa chữa hoặc loại bỏ sụn bị tổn thương, loại bỏ những vật thể lỏng lẻo ở khớp gối và tái tạo lại dây chằng bị rách.
• Thay thế một phần đầu gối: Các bộ phận làm bằng kim loại và nhựa có thể được dùng để thay thế một phần đầu gối bị tổn thương.
• Thay toàn bộ đầu gối: Trong thủ tục này, bác sĩ cắt bỏ xương và sụn tổn thương của đầu gối. Sau đó dùng khớp gối nhân tạo để thay thế. Khớp giả có thể được làm bằng nhựa cao cấp, kim loại hoặc polyme.
• Cắt xương: Bác sĩ có thể loại bỏ một phần nhỏ của xương ống chân hoặc xương đùi. Phương pháp này giúp điều chỉnh đầu gối, giảm đau và viêm khớp.
• Cố định xương: Nếu gãy xương, mảnh xương tách rời sẽ được giữ cố định với xương chính bằng đinh, vít, dây hoặc tấm kim loại. Sau đó nẹp để xương lành đúng cách.

Nhiều nguyên nhân gây đau đầu gối có thể được ngăn ngừa bằng những biện pháp sau:

• Đạt được và duy trì cân nặng khỏe mạnh để bảo vệ đầu gối. Cân nặng dư thừa tăng thêm căng thẳng cho khớp gối, tăng nguy cơ viêm xương khớp và chấn thương.
• Thực hiện đúng kỹ thuật khi chơi thể thao.
• Dành nhiều thời gian cho việc điều hòa để chuẩn bị cơ bắp khỏe mạnh, phù hợp với nhu cầu tham gia thể thao.
• Luôn khởi động kỹ lưỡng để làm nóng cơ bắp và tăng dẻo dai trước khi chơi thể thao. Điều này có thể giúp ngăn ngừa chấn thương.
• Cố gắng giãn cơ và đưa những bài tập linh hoạt vào quá trình tập luyện. Biện pháp này có thể ngăn cơ bắp căng cứng dẫn đến chấn thương.
• Không luyện tập gắng sức, tránh lặp đi lặp lại lại một chuyển động tạo nhiều căng thẳng cho khớp gối, chẳng hạn như đạp xe đạp hoặc chạy đường dài.
• Học cách tiếp đất nếu phải nhảy từ một độ cao.
• Tránh đột ngột chuyển hướng trong khi chơi những môn thể thao.
• Dành nhiều thời gian nghỉ ngơi sau buổi tập luyện. Điều này giúp các mô của đầu gối có thời gian chữa lành.
• Thường xuyên tập thể dục để làm mạnh gân cơ, duy trì đầu gối khỏe mạnh và dẻo dai. Đặc biệt nên thực hiện những bài tập tăng cường cơ gân kheo và cơ tứ đầu (cơ phía sau và phía trước đùi). Điều này giúp tăng khả năng phối hợp giữa các cơ xung quanh đầu gối, rèn luyện thăng bằng. Từ đó giảm nguy cơ chấn thương và thoái hóa khớp.
• Thay đổi cách tập thể dục ở những người bị viêm xương khớp, chấn thương tái phát và đau đầu gối mãn tính. Nên chuyển sang các hoạt động có tác động thấp như thể dục nhịp điệu dưới nước, bơi lội... ít nhất vài ngày 1 tuần.

1. Nguyên nhân nào khiến tôi bị đau đầu gối?

2. Tôi có thể tiếp tục tập thể dục hay chơi thể thao không?

3. Tình trạng của tôi nghiêm trọng đến mức nào?

4. Tình trạng của tôi là tạm thời hay vĩnh viễn?

5. Phương pháp điều trị hiệu quả và tốt nhất là gì?

6. Tôi cần chăm sóc đầu gối bị thương như thế nào?

7. Tôi cần tránh những gì trong khi điều trị?

8. Điều trị trong bao lâu?

Đau đầu gối xảy ra do nhiều nguyên nhân. Cơn đau có thể nhẹ hoặc nặng, đột ngột hoặc tăng dần kèm theo nhiều triệu chứng khác. Dựa trên nguyên nhân và mức độ đau, những phương pháp thích hợp sẽ được chỉ định.