Viêm Gân

Viêm gân là tình trạng viêm hoặc kích thích quá mức của gân - những dây xơ mềm dẻo nối cơ và xương. Gân có chức năng giảm bớt căng thẳng cho cơ bắp, duy trì những chuyển động linh hoạt khi siết chặt hoặc thư giãn. Tuy nhiên hoạt động quá nhiều có thể khiến chúng bị kích thích hoặc tổn thương.

Viêm gân thường liên quan đến tập thể dục quá sức hoặc lặp đi lặp lại. Tình trạng này có thể xảy ra ở bất kỳ vị trí nào nhưng phổ biến nhất ở đầu gối, khuỷu tay, quanh vai và gân gót.

Gân bị viêm dẫn đến sưng, đau và nhạy cảm ngay bên ngoài khớp. Nhiều trường hợp bị giảm sức mạnh của khớp và mất khả năng vận động. Tình trạng này thường giảm nhanh khi dùng thuốc không kê đơn, nghỉ ngơi và chườm đá.

Viêm gân có thể là cấp tính hoặc mãn tính.

• Viêm gân cấp tính: Tình trạng viêm ngắn hạn, kéo dài dưới 6 tuần, không tái phát sau điều trị.
• Viêm gân mãn tính: Tình trạng viêm dài hạn, kéo dài trên 6 tuần hoặc thường xuyên tái phát.

Viêm gân cũng được phân loại dựa vào vị trí ảnh hưởng. Dưới đây là những loại thường gặp:

• Viêm gân Achilles: Loại này xảy ra do sử dụng quá mức gân Achilles (gân gót) - dải mô gắn cơ bắp chân ở mặt sau của cẳng chân vào xương gót chân. Viêm gân Achilles (viêm gân gót chân) thường xảy ra ở những người đột ngột tăng thời gian hoặc cường độ chạy.
• Khuỷu tay của người chơi gôn (hội chứng Golfer's elbow): Khuỷu tay của người chơi gôn là tình trạng đau ở những nơi có gân nối cơ cẳng tay với phần xương gồ lên bên trong khuỷu tay. Tình trạng này xảy ra ở bên ngoài khuỷu tay và không giới hạn ở người chơi golf. Bất kỳ ai thường xuyên sử dụng cổ tay hoặc nắm chặt ngón tay đều có nguy cơ cao.
• Viêm gân bánh chè (đầu gối của người nhảy): Viêm gân bánh chè là tình trạng viêm hoặc kích thích ở gân bánh chè. Gân này hoạt động với các cơ ở phía trước đùi, linh hoạt để kéo dài đầu gối khi nhảy, đá và chạy.
• Hội chứng Tennis elbow: Hội chứng Tennis elbow còn được gọi là khuỷu tay quần vợt và viêm mỏm trên lồi cầu bên. Tình trạng này xảy ra khi các gân nối cơ cẳng tay với mỏm trên lồi cầu bên bị quá tải, dẫn đến viêm và đau. Hội chứng Tennis elbow thường gặp ở những người có các chuyển động lặp đi lặp lại ở cánh tay và cổ tay, không giới hạn vận động viên.

Viêm gân thường xảy ra do những nguyên nhân sau:

• Lặp lại cùng một chuyển động theo thời gian dẫn đến căng thẳng cho gân
• Tập thể dục gắng sức
• Chấn thương đột ngột và nghiêm trọng
• Di chuyển không đúng cách khi lặp lại các động tác cho công việc hoặc thể thao. Điều này gây ra tình trạng quá tải cho gân dẫn đến viêm gân.

Những yếu tố làm tăng nguy cơ:

• Tuổi tác: Viêm gân thường xảy ra ở người lớn tuổi. Khi già đi, gân trở nên kém linh hoạt hơn và dễ bị thương hơn.
• Công việc: Chấn thương gân thường xảy ra ở những người có công việc cần chuyển động lặp đi lặp lại, nhiều rung động, ở vị trí hoặc tư thế khó xử. Chẳng hạn như lao động chân tay hoặc làm vườn.
• Các hoạt động: Những hoạt động dưới đây sẽ làm tăng nguy cơ của bạn:
  • Đột ngột tăng về cường độ và thời gian luyện tập
  • Tư thế hoặc cử động cơ thể kém
  • Có quá ít thời gian phục hồi sau chấn thương
  • Có quá ít thời gian làm quen với những hoạt động mới hoặc làm quen lại sau một thời gian nghỉ ngơi
  • Hoạt động thể chất trên bề mặt cứng
• Thuốc: Việc sử dụng một vài loại thuốc có thể làm tăng nguy cơ bị viêm gân, chẳng hạn như kháng sinh Fluoroquinolines, Corticosteroid (Cortisone), thuốc ức chế aromatase (dùng để giảm nguy cơ ung thư vú).
• Tình trạng y tế: Bệnh tiểu đường, bệnh thận và viêm khớp (chẳng hạn như viêm khớp dạng thấp và gút) có thể làm tăng nguy cơ viêm gân.

Khi bị viêm gân người bệnh sẽ có những triệu chứng dưới đây:

• Đau ở vị trí gân và vùng xung quanh, thường được mô tả là đau âm ỉ
• Đau có thể đột ngột nghiêm trọng hoặc tăng dần, đặc biệt là khi có sự lắng đọng canxi
• Đau khi di chuyển khớp hoặc chi
• Có cảm giác bắt
• Sưng nhẹ

Người bệnh được khám ở vùng bị đau, tiền sử bệnh và chấn thương. Bác sĩ có thể yêu cầu di chuyển nhẹ nhàng gân ảnh hưởng và thực hiện một số cử động. Điều này giúp xác định điểm đau, viêm gân và mức độ nghiêm trọng.

Đôi khi X-quang hoặc siêu âm được thực hiện để kiểm tra xương và mô mềm. Những kỹ thuật này có thể giúp loại trừ các tình trạng khác.

Viêm gân thường không quá nghiêm trọng, đáp ứng tốt với điều trị bảo tồn. Tùy thuộc vào mức độ nghiêm trọng và vị trí gân ảnh hưởng, người bệnh có thể mất từ vài tuần đến vài tháng để hồi phục.

Khi không được điều trị, tình trạng viêm có thể làm tăng nguy cơ rách hoặc đứt gân. Nếu rách gân hoàn toàn, bệnh nhân cần phẫu thuật sửa chữa để phòng ngừa dị tật.

Điều trị viêm gân gồm những phương pháp có tác dụng làm giảm kích ứng và giảm đau. Trong đó các phương pháp không phẫu thuật được ưu tiên và thường có đáp ứng tốt.

1. Thuốc

Bệnh nhân được sử dụng thuốc để điều trị các triệu chứng của viêm gân và giảm kích ứng.

• Acetaminophen: Một loại thuốc giảm đau không kê đơn sẽ được sử dụng, chẳng hạn như Acetaminophen. Thuốc này có tác dụng điều trị đau do viêm gân.
• Thuốc kháng viêm không steroid (NSAID): NSAID không kê đơn như Aspirin, Naproxen natri (Aleve) hoặc Ibuprofen được dùng để giảm đau và viêm gân. Nhóm thuốc này mang đến hiệu quả cao và thường được dùng phổ biến.
• Tiêm steroid: Thuốc Corticosteroid được tiêm quanh gân để giảm đau và sưng do viêm gân. Thuốc có tác dụng trị viêm và đau, mang đến hiệu quả cao và nhanh chóng. Tiêm Corticosteroid được chỉ định cho trường hợp nặng, viêm gân dưới 3 tháng.

2. Tiêm huyết tương giàu tiểu cầu

Huyết tương giàu tiểu cầu là phương pháp tách tiểu cầu và các yếu tố chữa bệnh trong chính mẫu máu của bệnh nhân. Sau cùng dung dịch thu được sẽ được viêm vào khu vực kích ứng gân mãn tính.

Sau khi tiêm huyết tương giàu tiểu cầu, tiểu cầu và các chất khác sẽ giúp thúc đẩy quá trình chữa lành gân tổn thương.

3. Vật lý trị liệu

Vật lý trị liệu gồm các bài tập giúp cải thiện sự linh hoạt cho gân, tăng cường cơ bắp và gân ảnh hưởng. Việc luyện tập có thể giúp phục hồi nhanh.

Trong nhiều trường hợp, người bệnh được hướng dẫn co cơ trong khi kéo dài (tăng cường lặp dị). Phương pháp này giúp điều tri tốt những tình trạng gân mãn tính.

4. Chăm sóc và điều trị tại

Những phương pháp và điều trị tại nhà cho tình trạng viêm gân gồm:

• Nghỉ ngơi: Nghỉ ngơi vùng bị thương. Điều này giúp gân có thời gian chữa lành và tự khỏi sau chấn thương. Không cố gắng làm việc, tập thể dục hoặc vui chơi khi bị đau. Ngoài ra cần tránh thực hiện những hoạt động có thể làm tăng mức độ sưng tấy và đau cho bạn.
• Vận động nhẹ nhàng: Viêm gân đòi hỏi nghỉ ngơi để phục hồi. Tuy nhiên tránh nghỉ ngơi hoàn toàn trên giường. Trong quá trình này, người bệnh nên vận động nhẹ nhàng, thực hiện những bài tập hoặc hoạt động không gây căng thẳng cho gân ảnh hưởng. Chẳng hạn như tập thể dục dưới nước hoặc bơi lội.
• Chườm đá: Chườm đá lên vùng bị thương tối đa 20 phút, 3 - 4 lần trong ngày. Biện pháp này có tác dụng giảm đau, giảm co thắt cơ và sưng tấy. Ngâm chi trong nước đá hoặc massage bằng nước đá cũng mang đến hiệu quả tương tự.
• Nén: Sử dụng băng thun hoặc băng quấn nén quanh vùng có gân ảnh hưởng cho đến khi hết sưng. Điều này giúp hạn chế chuyển động có thể gây đau, giảm sưng và cho phép gân lành lại.
• Nâng cao: Nếu viêm gân làm ảnh hưởng đến đầu gối hoặc gân gót, hãy nâng chân bị đau cao hơn tim. Biện pháp này giúp giảm sưng và đau hiệu quả.

5. Phẫu thuật

Phẫu thuật điều trị nếu các phương pháp bảo tồn không giải quyết được những triệu chứng, gân bị rách hoặc đứt ra khỏi xương. Dựa vào tình trạng, bác sĩ có thể thực hiện một trong những kỹ thuật sau:

• Châm kim: Dựa trên hướng dẫn của siêu âm, bác sĩ sử dụng kim nhỏ tạo ra những lỗ nhỏ trên gân. Điều này giúp kích thích những yếu tố thúc đẩy quá trình chữa lành gân.
• Phẫu thuật sửa chữa gân: Phương pháp này bao gồm việc sửa chữa gân bị thương, phục hồi hình dáng và chức năng của gân, đặc biệt là khi gân bị đứt ra khỏi xương.

Nguy cơ viêm gân có thể giảm khi thực hiện những bước dưới đây:

• Tránh những hoạt động gây quá nhiều căng thẳng cho gân trong thời gian dài.
• Dừng lại và nghỉ ngơi nếu cảm thấy đau trong khi luyện tập.
• Nếu thấy đau khi thực hiện một hoạt động hoặc một môn thể thao cụ thể, hãy kết hợp các bài tập có tác động cao (như chạy) với bài tập có tác động thấp hơn, chẳng hạn như bơi lội và đạp xe. Điều này giúp hạn chế đau.
• Di chuyển đúng cách trong mọi hoạt động hoặc chơi thể thao. Nếu có sai sót trong khi hoạt động hoặc luyện tập, gân có thể chịu nhiều áp lực và viêm.
• Nếu muốn nhặt, đứng trước vật cần nhặt, duỗi thẳng cánh tay và về phía đồ vật. Tuyệt đối không lấy đồ vật khi cơ thể ở vị trí nghiêng. Nếu muốn với lấy đồ vật trên đầu, giữ cơ thể cân bằng, vươn lên và lấy đồ vật bằng cả hai tay.
• Khi nhặt đồ vật hoặc làm việc, cần sử dụng tay cầm chắc chắc nhưng không siết chặt.
• Không nâng vật bằng một tay hoặc giữ vật nặng bằng một tay bên cạnh cơ thể.
• Hạn chế ngồi gập chân.
• Không đột ngột tăng thời gian và cường độ luyện tập.
• Nghỉ giải lao mỗi 30 phút/ lần. Điều này giúp thư giãn và cơ thể có thời gian phục hồi.
• Khi bắt đầu một môn thể thao mới, cần tìm hiểu kỹ lưỡng và có nhiều thời gian làm quen.
• Nhận hướng dẫn chuyên nghiệp khi sử dụng một thiết bị tập thể dục mới.
• Căng cơ và khởi động từ 5 - 10 phút trước khi chơi thể thao hoặc hoạt động thể chất khác.
• Mang giày, mặc quần áo và sử dụng thiết bị có kích cỡ phù hợp.
• Bắt đầu luyện tập một cách chậm rãi, tăng dần cường độ luyện tập theo thời gian.
• Ngay sau khi tập thể dục (khi các cơ đã được làm nóng), thực hiện giãn cơ bằng cách di chuyển các khớp qua toàn bộ phạm vi chuyển động. Điều này giúp giảm nguy cơ chấn thương và viêm gân.
• Đảo bảo bàn, ghế, máy tính để bàn và bàn phím được đặt ở đúng vị trí, phù hợp với chiều dài cánh tay, chiều cao và công việc đang làm. Điều này giúp tránh căng thẳng cho khớp và gân.
• Thường xuyên chơi thể thao và thực hiện các bài tập tăng cường cơ bắp. Điều này giúp tăng khả năng chịu tải của cơ bắp, phòng ngừa chấn thương và viêm gân.

1. Nguyên nhân nào có khả năng gây ra các triệu chứng của tôi?

2. Mất bao lâu để hồi phục sau viêm gân?

3. Phương pháp nào được đề nghị?

4. Tôi có vấn đề y tế khác, làm cách nào để quản lý các vấn đề cùng với nhau?

5. Tôi có thể tự chăm sóc ở nhà bằng cách nào?

6. Tôi có cần hạn chế những hoạt động hay không?

7. Tôi có thể tiếp tục các hoạt động hoặc chơi thể thao bình thường hay không?

Viêm gân được phòng ngừa và điều trị bằng nhiều phương pháp khác nhau. Hầu hết mọi người được điều trị bằng cách phương pháp không phẫu thuật và có đáp ứng tốt. Tránh trì hoãn điều trị để hạn chế phát triển các biến chứng.