Bài viết được tham vấn chuyên môn bởi Lương Y Đỗ Minh Tuấn | Lĩnh vực khám chữa: Xương khớp Nơi công tác Phòng Chẩn Trị YHCT Đỗ Minh Đường – Hà Nội

Giãn dây chằng lưng là một dạng tổn thương phổ biến, bất kỳ ai cũng có thể gặp phải. Đây là tình trạng các cơ bao quanh khớp xương cột sống bị căng giãn quá mức, gây ra đau lưng đột ngột kèm theo cảm giác căng cơ, tê bì, nóng đỏ, sưng viêm nhẹ…

Giãn dây chằng lưng là gì? Các cấp độ phổ biến

Dây chằng thắt lưng được cấu tạo từ các mô sợi bao gồm rất nhiều sợi collagen (trong đó > 90% là collagen type 1) mềm, có khả năng co giãn tốt. Chức năng chính là liên kết chặt chẽ với nhau để kết nối, ổn định và bảo vệ sụn khớp lưng khỏi các tác động mạnh.

Giãn dây chằng lưng là tình trạng các dây chằng thắt lưng bao quanh khớp xương tại cột sống lưng bị căng giãn quá mức chứ không bị đứt hoàn toàn. Hậu quả là gây ra những cơn đau nhức dữ dội. Nếu không điều trị có thể khiến khớp lỏng lẻo, sưng viêm, phù nề, hạn chế khả năng vận động…

Người bị giãn dây chằng lưng được chia làm 2 cấp độ cơ bản gồm:

Giãn dây chằng lưng mức độ nhẹ: Người bệnh ở cấp độ này thường chỉ cảm thấy đau nhức nhẹ, vẫn có thể cử động được. Cơn đau và các triệu chứng đi kèm chỉ xuất hiện vài tiếng hoặc vài ngày, sau đó sẽ tự biến mất và phục hồi khả năng vận động bình thường.
Giãn dây chằng lưng mức độ nặng: Mức độ tổn thương, căng giãn dây chằng nghiêm trọng gây ra những cơn đau nhức dữ dội và gần như không thể di chuyển, vận động như ban đầu. Mức độ giãn dây chằng lưng này là hậu quả từ việc không can thiệp điều trị kịp thời trong giai đoạn bệnh nhẹ, các triệu chứng vừa khởi phát. Hậu quả cuối cùng là gây dứt dây chằng, tiến triển ngày càng nặng và trở thành giãn dây chằng lưng mãn tính.

Nguyên nhân gây giãn dây chằng lưng

Dây chằng là bộ phận quan trọng giúp duy trì các hoạt động sinh hoạt hàng ngày. Cũng chính vì vậy mà bộ phận này chịu áp lực rất lớn và một khi đã bị căng giãn sẽ rất khó phục hồi trở lại trạng thái ban đầu. Dưới đây là một số nguyên nhân khiến dây chằng bị căng giãn quá mức:

1. Hoạt động sai tư thế

Làm việc, lao động sai tư thế trong thời gian dài sẽ khiến hệ thống cơ gân, dây chằng dần trở nên suy yếu, lỏng lẻo. Tùy theo từng trường hợp cụ thể mà hành động sai tư thế sẽ khác nhau, chẳng hạn như:

Đối với những người chơi các môn thể thao đòi hỏi sức lực lớn như đẩy tạ, điền kinh, đạp xe đường dài, chống đẩy… khi thực hiện các động tác tập luyện dễ gây ra cảm giác đau nhói do dùng sức và đổi tư thế đột ngột.
Đối với những người lao động nặng quá sức, khuân vác vật nặng không đúng cách, sai tư thế trong thời gian dài khiến các dây chằng bị căng giãn quá mức, các khớp, các đầu khớp bao xương bị bào mòn.

2. Lao động quá sức

Những người phải làm việc nặng nhọc, lao động tay chân quá sức như công nhân, tài xế, thợ xây dựng… thường có nguy cơ cao bị giãn dây chằng lưng hoặc các tổn thương xương khớp khác.

Bởi hầu hết những cử động, hoạt động như bưng bê, khuân vác vật nặng thường đòi hỏi sức lực lớn từ cơ bắp, kéo căng dây chằng. Lâu ngày khiến hệ thống dây chằng, gân cơ bị tổn thương, kéo căng quá mức. Và hậu quả là những đau nhức, khó chịu dai dẳng.

3. Chấn thương vùng lưng

Các chấn thương lưng thường gặp như té ngã, va đập do tai nạn nghề nghiệp, tai nạn giao thông… là nguyên nhân vật lý trực tiếp khiến dây chằng nối giữa các khớp bị tổn thương. Tình trạng này không chỉ khu trú tại các dây chằng lưng mà các khớp xung quanh vùng bị va đập cũng dễ bị ảnh hưởng.

Hầu hết các trường hợp bị chấn thương gây giãn dây chằng lưng sẽ nhanh chóng tự trở về trạng thái ban đầu sau vài ngày được chăm sóc, nghỉ ngơi và nuôi dưỡng. Tuy nhiên, vẫn có một số ít trường hợp tổn thương nghiêm trọng, đau nhức kéo dài thì rất có thể là dấu hiệu của nứt gãy xương hoặc đứt dây chằng.

4. Tuổi tác, lão hóa

Đến một độ tuổi nhất định nào đó như người trung niên, người cao tuổi thường có nguy cơ bị giãn dây chằng cao, không chỉ riêng dây chằng lưng mà bất kỳ vị trí nào trên cơ thể cũng đều có thể mắc phải tình trạng này.

Nguyên nhân là do hệ thống cơ khớp, dây chằng không còn dẻo dai, khỏe mạnh như khi còn trẻ tuổi. Hậu quả là gây ra những cơn đau nhức khó chịu do giãn dây chằng, thoái hóa và không thể phục hồi trở về cấu trúc ban đầu.

5. Mang thai

Cơ thể của người phụ nữ mang thai thường có nhiều sự thay đổi, rối loạn. Lúc này, cơ thể người mẹ tiết ra một loại hormone relaxin nhằm giúp khung xương chậu giãn nở quá mức. Vùng này bao gồm các cơ khớp, dây chằng vùng hông, vùng thắt lưng nhằm thích nghi với sự phát triển ngày càng lớn của thai nhi trong tử cung, chuẩn bị sẵn sàng cho quá trình sinh nở.

Hiện tượng này xảy ra một cách tự nhiên, tuy nhiên ở những người có hệ thống các cơ, dây chằng không đủ mạnh, chắc chắn sẽ không thể đảm bảo được sự giãn nở tối đa.

Kèm theo đó là các triệu chứng như giãn dây chằng lưng, căng cơ… khó chịu trong suốt thai kỳ. Tuy nhiên, đây chỉ là hiện tượng sinh lý bình thường trong quá trình mang thai, mẹ bầu không nên quá lo lắng và cũng không nên áp dụng các biện pháp điều trị y tế chuyên sâu.

6. Dấu hiệu của các bệnh lý xương khớp

Bản chất của giãn dây chằng lưng là một dạng triệu chứng và là dấu hiệu nhận biết rất nhiều bệnh lý xương khớp như:

Thoái hóa khớp
Thoát vị đĩa đệm
Viêm cột sống
Viêm đau khớp
…

Dấu hiệu nhận biết giãn dây chằng lưng

Hệ thống dây chằng lưng quanh cột sống bị căng giãn quá mức gây ra các triệu chứng nghiêm trọng sau:

Đau lưng

Đau lưng là triệu chứng phổ biến nhất hầu như người bệnh nào cũng phải đối mặt. Tuy nhiên, tùy theo mức độ nghiêm trọng của bệnh mà cơn đau có thể nặng hoặc nhẹ, kéo dài lâu hoặc biến mất nhanh chóng, không làm ảnh hưởng đến khả năng vận động của người bệnh.

Tuy nhiên, một số trường hợp bệnh nhân bị giãn dây chằng lưng nặng, cơn đau tái đi tái lại thường xuyên, kéo dài trong nhiều ngày, nhiều tuần liên tục, cơn đau có xu hướng dữ dội hơn. Sau cùng khiến hệ thống dây chằng, cơ gân suy yếu và giảm khả năng vận động.

Căng cứng cơ lưng

Hiện tượng căng cứng lưng thường xảy ra đồng thời với cảm giác đau nhức mỏi lưng. Đây cũng là nguyên nhân chính khiến người bệnh gặp khó khăn trong việc hoạt động, di chuyển sinh hoạt hoặc ít nhất phải xoa bóp thư giãn mới có thể cử động bình thường trở lại.

Cảm giác tê buốt

Ngoài đau nhức, căng cứng thì tê buốt cũng là một loại cảm giác mà người bị giãn dây chằng lưng thường xuyên gặp phải. Cảm giác này chủ yếu xuất phát từ lưng, sau đó lan xuống chân, làm tê bì hai chi. Thậm chí càng nghiêm trọng hơn khi ngồi nhiều, ngồi lâu một tư thế, thời tiết ẩm thấp, chuyển lạnh…

Hình dạng cột sống bất thường

Tình trạng dây chằng cột sống bị căng giãn quá mức, thậm chí gây lệch, mất đi tính ổn định, cân bằng ban đầu. Lúc này, bạn có thể dễ dàng quan sát thấy đường cong tự nhiên của cột sống bị dị dạng.

Các triệu chứng khác

Ngoài những biểu hiện vừa kể trên, một số trường hợp bị giãn dây chằng lưng còn gây ra các triệu chứng nghiêm trọng khác như:

Sưng nhẹ, nóng ấm và đỏ tấy tại vị trí đốt sống bị tổn thương;
Mệt mỏi toàn thân, đau nhức, ê ẩm cả người;
Suy giảm khả năng vận động;
Tăng nguy cơ tiến triển thành bệnh viêm khớp;
…

Bị giãn dây chằng lưng có nguy hiểm không?

Bệnh giãn dây chằng lưng có nguy hiểm không còn phụ thuộc vào mức độ bệnh nặng hay nhẹ. Để nhận định chính xác, bác sĩ sẽ chia làm 2 trường hợp:

Trường hợp 1: Nếu mức độ bệnh nhẹ, các triệu chứng bệnh đơn giản, xuất hiện và biến mất nhanh chỉ sau vài ngày, không ảnh hưởng nhiều đến khả năng vận động thì bạn có thể tiếp tục duy trì sinh hoạt bình thường mà không cần phải áp dụng các biện pháp điều trị chuyên sâu. Ở mức độ này, các triệu chứng bệnh có thể tự khỏi sau 1 – 2 tuần tùy theo cơ địa của từng người.
Trường hợp 2: Nếu mức độ bệnh nặng, các triệu chứng bệnh xảy ra dữ dội và có xu hướng ngày càng xấu đi, gây khó khăn trong việc cử động thì tốt nhất cần phải thăm khám ngay để được chỉ định phương pháp điều trị kịp thời.

Việc chủ quan, lơ là trong điều trị không chỉ không làm bệnh ngày càng nặng hơn mà còn tăng nguy cơ đứt dây chằng hoàn toàn. Kéo theo đó là nhiều biến chứng nguy hiểm hơn như:

Lỏng lẻo đốt sống, xương khớp
Tăng nguy cơ phát sinh các bệnh về cột sống như thoái hóa cột sống, thoát vị đĩa đệm, gai cột sống…

Phương pháp điều trị giãn dây chằng lưng hiệu quả

Điều trị giãn dây chằng lưng đòi hỏi kỹ năng sơ cứu đúng cách và phối hợp với nhiều biện pháp khác để đẩy lùi kiểm soát triệu chứng, điều trị dứt điểm nguyên nhân gây bệnh.

1. Cách sơ cứu khi bị giãn dây chằng lưng

Khi bị giãn dây chằng lưng, việc sơ cứu đúng cách góp phần không nhỏ giúp ngăn chặn tiến triển nặng của bệnh, bảo tồn chức năng khớp cột sống. Dưới đây là các bước sơ cứu cơ bản cần làm:

Nằm xuống nghỉ ngơi trên một mặt phẳng và nằm ngửa hoặc nghiêng để thư giãn lưng;
Sau đó, tiến hành chườm đá vào vị trí dây chằng bị giãn gây đau nhức;
Lưu ý tuyệt đối không được chườm nóng lúc này vì nhiệt nóng sẽ càng làm cho dây chằng giãn ra nhiều hơn, tăng nặng mức độ bệnh;
Không tự ý xoa bóp hay tác động đến vùng cột sống với dầu nóng, các loại cao, thuốc gia truyền hay lá thảo dược vì nó sẽ chỉ càng khiến tình trạng bệnh ngày càng trở nên nghiêm trọng;
Ngay sau khi các triệu chứng đã thuyên giảm hãy nhanh chóng đến bệnh viện để được thăm khám, chẩn đoán và điều trị theo phác đồ phù hợp.

XEM THÊM: Gợi Ý 10 Loại Nệm Dành Cho Người Đau Lưng Tốt Nhất

2. Các biện pháp giảm đau tại nhà

Để kiểm soát cơn đau lưng và các triệu chứng liên quan khi bị giãn dây chằng lưng cần có sự kết hợp của nhiều biện pháp khác nhau như:

Nghỉ ngơi: Trong những trường hợp bị giãn dây chằng lưng nhẹ, hầu hết bệnh nhân sau khi nằm nghỉ ngơi đủ và đúng tư thế sẽ đẩy lùi triệu chứng đau nhức nhanh chóng. Trong những ngày tiếp theo, bệnh nhân vẫn phải tiếp tục dành thời gian để nghỉ ngơi, hạn chế vận động quá sức để tránh làm các mạch máu, cơ dây chằng bị căng thẳng quá mức.
Chườm lạnh: Thường xuyên thực hiện chườm lạnh trong suốt thời gian chăm sóc tình trạng giãn dây chằng lưng. Nhiệt lạnh từ đá sẽ giúp các cơ khớp, dây chằng co lại và giảm cảm giác đau nhức. Người bị giãn dây lưng tuyệt đối không nên chườm nóng như các bệnh lý xương khớp khác để tránh gây phản tác dụng.
Massage, xoa bóp: Các động tác massage nhẹ nhàng tại vùng lưng bị căng giãn dây chằng có tác dụng xoa dịu cơn đau, phục hồi chức năng hệ thống dây chằng, cơ khớp nhờ khả năng kích thích tuần hoàn máu, khai thông tắc nghẽn, điều hòa khí huyết, thúc đẩy quá trình phục hồi. Đồng thời, biện pháp này còn giúp tăng cường sức khỏe toàn diện nhờ nâng cao sức đề kháng, duy trì tinh thần thoải mái. Bạn có thể thực hiện các động tác massage hàng ngày theo liệu trình của bác sĩ để đạt hiệu quả tốt nhất.
Tập yoga: Yoga được ghi nhận là liệu pháp đem lại rất nhiều lợi ích cho sức khỏe, thể lực và tinh thần. Đối với người bị giãn dây chằng lưng, việc tập luyện yoga đúng cách và đều đặn thường xuyên có tác dụng cải thiện cơn đau nhức, thư giãn đốt sống, dây chằng giảm căng cơ. Nhờ đó giúp đẩy nhanh quá trình phục hồi chức năng xương khớp, giúp cơ thể dẻo dai, linh hoạt hơn.

MÁCH BẠN: 11 Cách Massage Giảm Đau Lưng Đơn Giản, Cho Hiệu Quả Nhanh

3. Điều trị y tế

Bên cạnh áp dụng các biện pháp giảm đau, cải thiện triệu chứng tại nhà, người bệnh cũng cần tuân thủ tuyệt đối các chỉ định điều trị y tế của bác sĩ.

Dùng thuốc Tây

Những trường hợp giãn dây chằng lưng mức độ vừa và nặng, triệu chứng đau nhức dữ dội và không đáp ứng kiểm soát bằng các biện pháp vừa kể trên thì cách tốt nhất chính là dùng thuốc. Đây là giải pháp đem lại hiệu quả cao và nhanh chóng nhất nhưng cũng có nhiều tác dụng phụ nhất.

Các loại thuốc điều trị giãn dây chằng lưng thường dùng chủ yếu có tác dụng kiểm soát triệu chứng là chính. Điển hình với một số loại như:

Thuốc giảm đau Paracetamol
Acetaminophen
Thuốc chống viêm không steroid NSAIDs
Thuốc giảm đau gây nghiện Opioid
Thuốc giảm đau thần kinh
…

Một số trường hợp nghiêm trọng có thể được tiêm Corticoid trực tiếp vào dây chằng, gân cơ vùng lưng. Giải pháp này giúp giảm đau nhanh hơn dùng thuốc uống, tuy nhiên tác dụng phụ cũng rất nhiều như gây biến chứng yếu cơ, nhiễm trùng, teo da, tăng chỉ số đường huyết ở người bị tiểu đường… Vì vậy, chỉ được sử dụng khi có chỉ định của bác sĩ.

Lưu ý: Việc sử dụng bất kỳ loại thuốc nào để điều trị giãn dây chằng lưng cũng đều có nguy cơ cao gây ra tác dụng phụ. Do đó người bệnh cần tuân thủ tuyệt đối các chỉ định dùng thuốc của bác sĩ.

Vật lý trị liệu

Để tăng hiệu quả điều trị, bệnh nhân sẽ được xây dựng riêng một liệu trình tập luyện phù hợp để cải thiện triệu chứng và hỗ trợ điều trị bệnh. Vật lý trị liệu xương khớp nói chung và giãn dây chằng lưng nói riêng được thực hiện thông qua 2 hình thức gồm: các bài tập luyện và trị liệu thông qua máy móc.

Có thể kể đến như:

Các bài tập cơ học có tác dụng nén ép, kéo giãn dây chằng nhằm giảm đau và kích thích phục hồi khả năng vận động.
Các yếu tố tác động vật lý như nhiệt trị liệu, quang trị liệu, sóng xung kích, điện từ trướng, sóng âm, tia laser…

Can thiệp phẫu thuật (nếu cần thiết)

Cân nhắc can thiệp phẫu thuật nếu có bệnh nghiêm trọng, điều trị nội khoa trong thời gian dài không có kết quả như mong đợi và có dấu hiệu của các biến chứng xương khớp nguy hiểm, đe dọa khả năng vận động của người bệnh.

Phẫu thuật nhằm xử lý các tổn thương cột sống, dây chằng, cơ gân khớp…., trong đó có giãn dây chằng lưng có liên quan đến các bệnh như viêm hoặc lao cột sống, thoái hóa cột sống, thoát vị đĩa đệm, trượt đốt sống, gai cột sống…

Phẫu thuật là kỹ thuật y tế tiềm ẩn nhiều rủi ro nguy hiểm và chi phí đắt đỏ nên cần cân nhắc trước khi áp dụng. Cần cân nhắc kỹ lưỡng trước khi áp dụng.

Biện pháp phòng ngừa giãn dây chằng lưng

Bên cạnh tập trung vào các phương pháp điều trị chuyên sâu nhằm kiểm soát triệu chứng, bản thân mỗi người bệnh đều cần phải chủ động thực hiện các biện pháp chăm sóc để duy trì kết quả điều trị cũng như phòng ngừa tái phát giãn dây chằng lưng dài lâu.

Cách chăm sóc phòng ngừa

Một chế độ chăm sóc khoa học, sinh hoạt lành mạnh chính là giải pháp tốt nhất để phòng ngừa giãn dây chằng lưng:

Dinh dưỡng là yếu tố quan trọng hàng đầu cần ghi nhớ. Người bị lỏng lẻo xương khớp, dây chằng dễ bị căng giãn cần tăng cường bổ sung các nhóm thực phẩm giàu omega-3, đa dạng các loại vitamin khoáng chất trong rau xanh, củ quả, trái cây, các loại cá béo, các loại hạt, đậu, sữa, các chế phẩm từ sữa…
Tránh sử dụng các loại thức ăn nhanh, đóng hộp chứa chất bảo quản, thức ăn dư thừa đạm, chế biến nhiều dầu mỡ, nhiều muối, nhiều đường…
Bổ sung đủ lượng nước cần thiết, khoảng 2 lít nước/ ngày vì nước có khả năng hạn chế sản xuất ra axit lactic trong các nhóm cơ – yếu tố chính gây ra các cơn đau nhức.
Cân đối thời gian nghỉ ngơi, thư giãn và làm việc. Tránh làm việc quá sức, stress, nên ngủ đủ giấc vì một giấc ngủ chất lượng chính là cách phục hồi sức khỏe xương khớp hiệu quả.
Tập luyện thể dục thể thao đều đặn mỗi ngày bằng những bộ môn nhẹ nhàng như đi bộ, chạy bộ, yoga, bơi lội, thiền… Đây là cách đơn giản nhất để duy trì sức khỏe xương khớp và tăng sức đề kháng tự nhiên chống lại bệnh tật.
Duy trì tinh thần thoải mái, vui vẻ và tích cực, đây là chìa khóa để giúp tuần hoàn máu lưu thông tốt, giảm thiểu nguy cơ đau nhức, sưng viêm gây tái phát đau lưng do giãn dây chằng.

Cách dự phòng đau lưng cấp do giãn dây chằng

Để tránh những triệu chứng giãn dây chằng lưng ngoài ý muốn, bạn cần hết sức thận trọng trong sinh hoạt hàng ngày:

Tránh các cử động đột ngột hay lao động, vận động quá sức;
Chú ý thực hiện tư thế mang vác đúng. Cụ thể để nhấc vật nặng khỏi mặt đất, hãy ngồi xổm xuống, giữ cho lưng thẳng rồi mới nhấc vật nặng lên;
Tập luyện đúng cách, chú ý thực hiện đúng các động tác theo hướng dẫn và tránh tập quá sức;

Giãn dây chằng lưng không phải là bệnh lý quá nghiêm trọng, không đe dọa đến tính mạng nhưng nếu kéo dài quá lâu không điều trị vẫn có nguy cơ cao gây các biến chứng nguy hiểm khó lường. Do đó, hãy chủ động thăm khám ngay khi phát hiện các dấu hiệu bất ổn để được chẩn đoán chuyên sâu và xây dựng phác đồ điều trị phù hợp, bảo tồn xương khớp và bảo vệ sức khỏe của bản thân.