Bài viết được tham vấn chuyên môn bởi Lương Y Đỗ Minh Tuấn | Lĩnh vực khám chữa: Mất ngủ Nơi công tác Phòng Chẩn Trị YHCT Đỗ Minh Đường – Hà Nội

Tình trạng mất ngủ ở người già xảy ra phổ biến. Thường liên quan đến sự lão hóa, sức khỏe suy nhược. Cần tìm hiểu nguyên nhân và cải thiện chất lượng giấc ngủ để phòng tránh các rủi ro ảnh hưởng đến sức khỏe.

Nguyên nhân gây mất ngủ ở người già

Mất ngủ là tình trạng khó ngủ, không thể ngủ được vào ban đêm, ngủ không sâu giấc, thường xuyên giật mình và không thể ngủ lại. Tình trạng này thường gặp ở người cao tuổi, có sức khỏe kém.

Bệnh mất ngủ ở người già là gì? — Tình trạng khó ngủ, rối loạn giấc ngủ xảy ra ở người già ngày càng phổ biến

Dưới đây là những nguyên nhân phổ biến khiến người già bị mất ngủ thường xuyên:

Do tuổi tác

Mất ngủ ở người già thường liên quan đến yếu tố tuổi tác. Đây là nguyên nhân gây mất ngủ nguyên phát, không do bệnh lý gây ra. Khi cơ thể ngày càng lão hóa, các cơ quan hoạt động cũng kém ổn định hơn khiến giấc ngủ của người lớn tuổi ngày càng ngắn đi, kém chất lượng.

Mặt khác khi tuổi tác tăng lên, cơ thể có thể trải qua những thay đổi sinh lý ảnh hưởng đến chu kỳ giấc ngủ, bao gồm giảm thời lượng giấc ngủ sâu và tăng số lần thức giấc vào ban đêm.

Để khắc phục cần kết hợp điều chỉnh đời sống, chế độ dinh dưỡng, tăng cường thể chất, giúp cơ thể dẻo dai, khỏe mạnh hơn.

Các bệnh lý liên quan

Mất ngủ ở người già có thể là dấu hiệu của những bệnh lý sau:

- Bệnh lý mãn tính: Nhiều bệnh lý mãn tính như bệnh tim mạch, tiểu đường, bệnh thận mãn tính, và viêm khớp có thể gây ra cảm giác không thoải mái, đau nhức, từ đó ảnh hưởng đến giấc ngủ.
- Rối loạn giấc ngủ: Các rối loạn như hội chứng chân không yên, hội chứng ngưng thở khi ngủ, và chứng mất ngủ kinh niên (mất ngủ mãn tính) là những nguyên nhân phổ biến khác gây khó khăn trong việc ngủ hoặc duy trì giấc ngủ.
- Các vấn đề về tâm thần: Cảm giác lo âu, trầm cảm, và stress có thể gây ra hoặc làm trầm trọng thêm tình trạng mất ngủ ở người già.

Nguyên nhân gây mất ngủ ở người lớn tuổi — Có nhiều bệnh lý khiến người cao tuổi gặp phải tình trạng khó ngủ về đêm

Tác dụng phụ của thuốc

Nhiều loại thuốc, đặc biệt là thuốc điều trị huyết áp cao, thuốc chống trầm cảm, và thuốc steroid, có thể gây ra tác dụng phụ là mất ngủ.

Lối sống và thói quen sinh hoạt

Thói quen sinh hoạt không lành mạnh như uống rượu, caffeine vào buổi tối, hoặc lối sống ít vận động cũng có thể ảnh hưởng đến chất lượng giấc ngủ.

Dấu hiệu mất ngủ ở người già

Dưới đây là những dấu hiệu và triệu chứng thường gặp:

Không có cảm giác buồn ngủ vào ban đêm, trằn trọc khó đi vào giấc ngủ.
Ngủ không sâu giấc, cảm giác mơ màng, mộng mị
Thường xuyên giật mình vào ban đêm và khó ngủ lại
Mệt mỏi, buồn ngủ vào ban ngày, khó tập trung vào công việc, cơ thể không được thoải mái, dễ nổi nóng.
Chất lượng giấc ngủ kém, ngủ không liền mạch, khi thức dậy gặp phải tình trạng đau nhức đầu, đôi khi đau một bên hoặc sau đầu.
Cơ thể kèm theo các biểu hiện khác như đau nhức, chóng mặt, khó thở, đổ mồ hôi,…

Tùy vào nguyên nhân gây bệnh các biểu hiện sẽ nặng hoặc nhẹ khác nhau. Đối tượng bị mất ngủ do bệnh lý thường sẽ có các triệu chứng bệnh lý đi kèm.

Mất ngủ ở người già có nguy hiểm không?

Mất ngủ diễn ra thường xuyên, kéo dài gây ra không ít tác hại tiêu cực đối với đời sống và sức khỏe. Đặc biệt khi tình trạng mất ngủ xảy ra ở người già, cơ thể yếu có thể đối mặt với các di chứng khó lường. Một số rủi ro có thể xuất hiện như:

Gây mất tập trung, giảm trí nhớ: Người già có trí nhớ ngày càng kém, cộng với việc thường xuyên mất ngủ, khó ngủ hàng đêm khiến tình trạng này trở nên nặng nề hơn.
Tăng nguy cơ đột quỵ, mắc bệnh tim mạch: Mất ngủ xảy ra ở người cao tuổi có thể dẫn đến nhiều biến chứng, trong đó bệnh tim mạch, huyết áp có tỷ lệ gia tăng. Ngoài ra, khi cơ thể suy nhược kéo dài có thể khiến bệnh nhân đối diện với rủi ro bị đột quỵ, ảnh hưởng đời sống, sức khỏe.
Dẫn đến bệnh tâm lý: Người cao tuổi ngủ không ngon giấc, mất ngủ kéo dài dễ bị rối loạn tâm lý, phát sinh các vấn đề về thần kinh như thường xuyên đau đầu, mệt mỏi, trầm cảm,…
Các vấn đề gan, thận, não bộ: Cơ thể không được nghỉ ngơi, phục hồi trong thời gian dài khiến những cơ quan trong cơ thể suy yếu hoạt động. Đặc biệt là gan, thận, nơi thanh lọc độc tố, chuyển hóa trong cơ thể phải chịu áp lực làm việc xuyên suốt. Ngoài ra bộ não cũng bị tác động mạnh mẽ, có thể dẫn đến nhiều biến chứng, thậm chí là nguy cơ đột tử khiến người bệnh tử vong nhanh không kịp điều trị.

Ngoài các vấn đề kể trên, tình trạng mất ngủ ở người già kéo dài có thể làm tình trạng bệnh lý đang gặp phải trở nên nặng nề. Do đó, tốt nhất bạn nên đưa người thân đến bệnh viện uy tín, khám và tuân thủ theo hướng dẫn điều trị của bác sĩ để đảm bảo an toàn sức khỏe.

Chẩn đoán, điều trị bệnh mất ngủ ở người già

Tại bệnh viện, bác sĩ sẽ tiến hành kiểm tra, xét nghiệm cần thiết và đưa ra kết luận chẩn đoán. Dựa vào kết quả, phác đồ điều trị được xây dựng phù hợp, giúp khắc phục nhanh tình trạng.

Dưới đây là những cách điều trị mất ngủ ở người già thường được hướng dẫn:

Cải thiện giấc ngủ bằng thảo dược

Để chữa mất ngủ cho người già có nhiều biện pháp được áp dụng. Đặc biệt giải pháp điều trị bằng thảo dược thiên nhiên được nhiều người lựa chọn do đơn giản, dễ làm mà lại tiết kiệm chi phí, giảm rủi ro phát sinh tác dụng phụ không mong muốn.

Thảo dược thiên nhiên lành tính, chứa các hoạt chất tốt cho sức khỏe, cải thiện giấc ngủ an toàn. Dưới đây là một vài gợi ý, bạn đọc tham khảo:

Uống trà gừng: Gừng có tính ấm, giúp kích hoạt lưu thông máu tốt hơn hỗ trợ chữa mất ngủ, giải cảm, làm ấm cơ thể cho người già. Bạn có thể pha 1 ly trà gừng ấm, uống trước khi đi ngủ để thư giãn cơ thể, giúp giấc ngủ đến nhanh và sâu giấc hơn.
Uống trà lạc tiên: Đây là một loại trà trị mất ngủ. Một ly trà lạc tiên sẽ giúp bạn ngủ ngon hơn mà không cần sử dụng đến thuốc tân dược. Loại cây này có công dụng an thần tốt, tạo cảm giác buồn ngủ cho cơ thể. Thảo dược mộc ở nhiều nơi, bạn có thể tìm hái, phơi khô bảo quản sử dụng dần.
Uống trà tâm sen: Tim sen chữa mất ngủ rất hiệu quả. Tâm sen (tim sen) chứa các chất an thần lành tính, có thể dùng điều trị chứng mất ngủ cho người cao tuổi. Sử dụng mỗi ngày để khắc phục tình trạng ngủ không ngon giấc, trằn trọc giữa đêm.

Điều trị bằng thuốc Tây y

Sử dụng thuốc trị mất ngủ cho người già là cách được thực hiện phổ biến. So với thảo dược, các loại thuốc Tây y có tác dụng nhanh chóng và khá hiệu quả trong việc cải thiện giấc ngủ. Tuy nhiên việc dùng thuốc cũng tiềm ẩn rủi ro gây tác dụng phụ, cần tuân thủ hướng dẫn của bác sĩ.

Những thuốc thường được chỉ định gồm:

Thuốc an thần gây buồn ngủ như benzodiazepine, zolpidem,…
Thuốc chống trầm cảm
Thuốc chống dị ứng
Thuốc giảm đau nếu nguyên nhân gây mất ngủ là do đau nhức vào ban đêm

Đôi khi một số loại thực phẩm chức năng giúp ngủ ngon cũng được kê đơn để hỗ trợ giấc ngủ cho người cao tuổi.

Sử dụng thuốc Đông y

Sử dụng thuốc Đông y giúp cải thiện chất lượng giấc ngủ một cách hiệu quả, an toàn. Bởi, thuốc là các vị dược liệu quý, quen thuộc, tác dụng chữa mất ngủ, cung cấp dưỡng chất phục hồi sức khỏe tổng thể. Không chỉ vậy, thuốc Đông y còn giúp bồi bổ cơ thể, người già ăn ngon ngủ ngon.

Các bài thuốc được dùng phổ biến:

Bài thuốc 1: Sử dụng các dược liệu như tim sen, lá vông, lạc tiên mỗi loại lượng vừa đủ, rửa sạch. Cho các vị thuốc vào trong nồi, đun với 3 bát nước đến khi cạn còn 1 bát. Chắt lấy nước thuốc mỗi ngày để cải thiện giấc ngủ.
Bài thuốc 2: Sử dụng các dược liệu gồm 8g củ bình vôi, 10g hạt sen, 10g long nhãn, 10g nhân hạt táo chua. Cho nguyên liệu vào nồi đun với lượng nước vừa đủ, sắc uống ngày 1 thang, dùng trước khi ngủ để đạt hiệu quả như mong đợi.
Bài thuốc 3: Dùng 20g cùi nhãn tươi, cho vào nồi rồi thêm 200ml nước. Đun sôi lấy nước uống giúp cải thiện tình trạng suy nhược, giảm mệt mỏi từ đó giúp giấc ngủ được ổn định, cải thiện.

Thuốc Đông y có tác dụng chữa mất ngủ an toàn, nguy cơ gây tác dụng phụ thấp. Bạn có thể tham khảo, áp dụng cách chữa này cho người già. Kết hợp xây dựng đời sống lành mạnh, ăn uống đều độ để sức khỏe được cải thiện một cách toàn diện.

Điều chỉnh thói quen sinh hoạt, ăn uống

Việc điều trị mất ngủ ở người già sẽ hiệu quả hơn nếu chủ động điều chỉnh những thói quen không lành mạnh, chú trọng đến chất lượng bữa ăn hàng ngày.

Đối với chế độ sinh hoạt:

Ngủ và thức dậy cùng một khung giờ mỗi ngày.
Loại bỏ những thói quen có khả năng ảnh hưởng đến chất lượng giấc ngủ. Chẳng hạn uống rượu bia, ăn quá no trước khi ngủ, tiếp xúc ánh sáng xanh từ thiết bị điện tử.
Ổn định các vấn đề tinh thần, giảm lo âu, căng thẳng quá mức khi tình trạng sức khỏe kém, dễ gây mất ngủ về đêm.
Không thức quá khuya, hạn chế làm việc kiệt sức vào ban đêm.
Vận động cơ thể, tập thể dục nhẹ nhàng, phù hợp để cơ thể lưu thông máu huyết, giúp ngủ ngon, sâu giấc hơn.
Chọn nơi nghỉ ngơi yên tĩnh, không có nhiều tiếng ồn hoặc âm thanh, ánh sáng chói mắt.
Khi cơ thể có cảm giác buồn ngủ vào ban đêm nên đi ngủ ngay.
Hạn chế ngủ nướng, nên dậy ngay khi trời sáng để tránh mệt mỏi, gây mất ngủ kéo dài hơn.

Đối với chế độ ăn uống:

Ăn uống đầy đủ chất, hạn chế ăn khuya, có thể chia nhỏ bữa ăn trong ngày để giảm áp lực lên hệ tiêu hóa.
Ưu tiên những món dễ tiêu, loãng, không gây nặng bụng làm ảnh hưởng đến giấc ngủ.
Bổ sung nhiều vitamin, khoáng chất từ hoa quả, trái cây, giảm ăn ngọt, đồ ăn béo, chứa nhiều dầu mỡ.
Không nên ăn những món cay nóng, gây kích thích cơ thể trước khi ngủ.
Những thực phẩm có khả năng hỗ trợ giấc ngủ ngon hơn kể đến như nho, nhãn, chuối, đu đủ, mật ong, gừng, rau chữa mất ngủ…

Bên cạnh các vấn đề đã được đề cập, nhằm bảo vệ an toàn sức khỏe người già nên đến bệnh viện kiểm tra định kỳ, nhất là trường hợp cơ thể đang có bệnh lý. Khám và khắc phục sớm các vấn đề đang gặp phải để tránh các nguy cơ biến chứng hại sức khỏe.

XEM THÊM: TOP 10 Sữa Cho Người Già Mất Ngủ Hiệu Quả, Giúp Ngủ Ngon

Phương pháp phòng ngừa mất ngủ ở người già

Mất ngủ ở người già là một trong những tình trạng xảy ra phổ biến. Để phòng tránh mất ngủ kéo dài hoặc tái phát, người già cần lưu ý những vấn đề dưới đây:

Dành thời gian nghỉ ngơi nhiều hơn, hạn chế làm việc quá sức, đặc biệt là công việc liên quan đến não bộ.
Kiểm soát các bệnh lý đang gặp phải. Cơ thể người già lão hóa dễ mắc các bệnh lý huyết áp, tiểu đường, bệnh tim,… Cần thăm khám và điều trị với biện pháp phù hợp.
Không lạm dụng đồ uống chứa cồn, chất kích thích trước khi ngủ. Không vận động mạnh, dùng nhiều sức lực để hạn chế nguy cơ rối loạn giấc ngủ, mệt mỏi khi ngủ dậy,…
Lựa chọn bộ môn thể dục nhẹ nhàng, phù hợp. Tập thể dục làm nóng cơ thể, tuy nhiên nên tập luyện trước khi ngủ 2 tiếng.
Kiểm soát cân nặng, không ăn quá nhiều đồ ngọt, đồ ăn cay nóng,… nhất là vào thời gian trước khi ngủ để hạn chế nguy cơ ảnh hưởng đến chất lượng ngủ.
Trao đổi các vấn đề gặp phải, tìm hướng khắc phục sớm, không nên để cơ thể trong trạng thái lo âu kéo dài. Không chỉ gây mất ngủ, việc tinh thần không ổn định diễn ra thường xuyên có thể gây hại cho sức khỏe tổng thể, não bộ, dễ phát sinh các bệnh lý về thần kinh.
Kiểm tra sức khỏe định kỳ, thông báo với bác sĩ nếu gặp các tác dụng phụ bất thường trong thời gian điều trị bệnh.

Những thông tin nêu trên là cách nhận biết, điều trị và phòng tránh mất ngủ ở người già. Tình trạng này có thể kéo dài hoặc diễn ra trong thời gian ngắn tùy thuộc vào nguyên nhân. Tốt nhất nên thăm khám và điều trị y tế nếu tình trạng này kéo dài.