Đứt Gân Cơ Nhị Đầu

Đứt gân cơ nhị đầu (rách gân bắp tay) là thuật ngữ chỉ tình trạng đứt hoàn toàn hoặc một phần gân của cơ nhị đầu (cơ bắp tay). Đây là cơ lớn nằm ở mặt trước của cánh tay trên, có chức năng vận động khuỷu tay và xoay ngoài cẳng tay. Cơ này cũng giúp ngăn xương cánh tay dịch chuyển lên trên.

Cơ nhị đầu có hai gân. Chúng gắn cơ bắp tay vào xương ở vai và khuỷu tay. Mặc dù là một dải mô vô cùng chắc khỏe nhưng chấn thương đột ngột hoặc sử dụng quá mức có thể khiến gân bị đứt.

Đứt gân cơ nhị đầu là một chấn thương cấp tính (đột ngột), có thể ảnh hưởng đến gân nối cơ nhị đầu với xương ở vai hoặc khuỷu tay. Hầu hết mọi người nghe thấy tiếng bốp tại thời điểm chấn thương kèm theo đau, bầm tím, sưng và giảm sức mạnh của cánh tay.

+ Theo loại theo vị trí gân

Dựa vào gân ảnh hưởng, đứt gân cơ nhị đầu được phân thành 2 loại, bao gồm:

• Rách gân bắp tay ở khuỷu tay

Rách gân bắp tay ở khuỷu tay xảy ra khi đứt hoàn toàn hoặc một phần gân nối cơ nhị đầu với xương ở khuỷu tay. Tình trạng này chủ yếu do chấn thương đột ngột, khuỷu tay bị ép thẳng trước lực cản. Trong một số trường hợp, tổn thương gân xảy ra khi khuỷu tay bị bẻ cong trong khi chịu tải nặng.

Tổn thương gân gây sưng tấy, tạo khoảng trống phía trước khuỷu tay, đau đớn, bầm tím ở cẳng tay và khuỷu tay. Trong hầu hết trường hợp, vết rách của gân xa hoàn toàn. Điều này khiến toàn bộ cơ bắp tay tách ra khỏi xương và kéo về phía vai.

Rách gân bắp tay ở khuỷu tay thường gặp ở nam giới trên 30 tuổi, đặc biệt là những người hút thuốc lá, sử dụng Corticosteroid và thuốc steroid đồng hóa.

• Rách gân bắp tay ở vai

Rách gân bắp tay ở vai xảy ra khi gân nối cơ bắp tay với xương ở vai bị đứt hoàn toàn hoặc một phần. Tình trạng này khiến cánh tay bị mất một chút sức mạnh, đau khi xoay mạnh, bầm tím và sưng tấy ở vùng ảnh hưởng.

Khi bị rách gân cơ nhị đầu, những bộ phận khác của vai cũng có thể bị tổn thương, chẳng hạn như rách gân cơ chóp xoay. Tổn thương này thường do sử dụng quá mức và chấn thương gây ra.

Trong nhiều trường hợp, gân cơ nhị đầu bị sờn trước khi rách. Khi tổn thương tiến triển, gân này có thể bị rách hoàn toàn.

+ Phân loại theo mức độ nghiêm trọng

Dựa trên mức độ rách gân, rách gân cơ bắp tay được phân thành hai dạng, bao gồm:

• Rách một phần gân: Gân cơ nhị đầu có nhiều vết rách nhưng không bị đứt hoàn toàn. Nếu vết rách nhỏ, gân bị thương có thể lành lại mà không cần phẫu thuật.
• Rách gân hoàn toàn: Gân cơ nhị đầu bị đứt hoàn toàn khỏi điểm bám của gân ở xương. Những trường hợp này cần được phẫu thuật sửa chữa càng sớm càng tốt.

Có nhiều nguyên nhân gây đứt gân cơ nhị đầu, bao gồm:

1. Đứt gân cơ nhị đầu ở khuỷu tay

Chấn thương đột ngột thường gây đứt gân cơ nhị đầu ở khuỷu tay. Tình trạng này xảy ra khi khuỷu tay bị ép thẳng trước một lực cản. Đôi khi khuỷu tay bị bẻ cong trong khi chịu tải nặng có thể khiến gân cơ gấp nhị đầu bị thương.

Để cố gắng duy trì cánh tay cong khi đột ngột nâng một chiếc hộp nặng, một người có xu hướng căng cơ và gân ở bắp tay. Tuy nhiên trọng lượng quá lớn của hộp buộc cánh tay duỗi thẳng. Điều này làm tăng áp lực lên bắp tay và khiến gân bị đứt ra khỏi xương.

Những yếu tố làm tăng nguy cơ:

• Tuổi tác và giới tính: Nam giới trên 30 tuổi thường dễ bị đứt gân cơ nhị đầu ở đầu xa.
• Hút thuốc: Hàm lượng nicotin trong thuốc lá làm giảm chất lượng và sức mạnh của gân. Từ đó làm tăng nguy cơ đứt gân.
• Corticosteroid và thuốc steroid đồng hóa: Yếu cơ và gân thường liên quan đến việc sử dụng Corticosteroid và thuốc steroid đồng hóa.

2. Đứt gân cơ nhị đầu ở vai

Rách gân cơ bắp tay ở vai chủ yếu do chấn thương và lạm dụng gân.

• Chấn thương: Nhấc một vật quá nặng hoặc ngã mạnh vào một cánh tay đang dang ra có thể khiến gân cơ nhị đầu bị rách.
• Lạm dụng: Các vết rách nhỏ có thể hình thành trên gân khi chúng ta già đi. Điều này thường nghiêm trọng hơn và tăng nguy cơ đứt gân hoàn toàn khi lạm dụng cơ bắp, lặp đi lặp lại chuyển động của vai. Ngoài ra việc sử dụng quá mức có thể gây viêm gân, chấn thương vòng gân và viêm gân chóp xoay. Những tình trạng này đều có khả năng gây căng thẳng cho gân cơ nhị đầu, gân yếu và dễ rách.

Những yếu tố làm tăng nguy cơ:

• Tuổi tác: Người lớn tuổi có nhiều nguy cơ hơn so với người trẻ.
• Nâng vật nặng: Quá nhiều tải trọng khi cử tạ, có công việc đòi hỏi thường xuyên nâng vật nặng trên cao đều làm tăng tốc độ hao mòn gân.
• Lạm dụng vai: Gân hao mòn nhiều hơn khi lặp đi lặp lại việc đưa tay qua đầu, chẳng hạn như bơi lội và chơi quần vợt.
• Hút thuốc: Hút thuốc lá có thể gây yếu và tăng nguy cơ đứt gân.
• Thuốc Corticosteroid: Dùng Corticosteroid kéo dài gây yếu cơ và gân.

Đứt gân cơ nhị đầu có những dấu hiệu và triệu chứng xảy ra đột ngột, thường nghiêm trọng và rõ rệt. Bao gồm:

+ Triệu chứng chung

• Nghe thấy tiếp bốp khi gân bị đứt
• Đau đớn
• Bầm tím vùng ảnh hưởng
• Sưng tấy
• Có chỗ lõm trước khuỷu tay hoặc gần vai do không có gân
• Một phần cơ bắp tay phình ra
• Yếu cánh tay
• Hạn chế chuyển động

+ Đứt gân cơ nhị đầu ở khuỷu tay

• Đau đột ngột và dữ dội, thường giảm dần sau 1 đến 2 tuần
• Sưng ở phía trước khuỷu tay
• Bầm tím ở khuỷu tay và cẳng tay
• Yếu khi vặn cẳng tay (nằm ngửa)
• Yếu khi uốn cong khuỷu tay
• Xuất hiện phần phình ra ở phần trên của cánh tay do cơ bắp tay bị rút ngắn lại
• Có một khoảng trống ở phía trước khuỷu tay do không có gân.

+ Đứt gân cơ nhị đầu ở vai

• Đau đột ngột và dữ dội ở cánh tay trên, đau vai và khuỷu tay
• Nghe thấy tiếng bốp khi chấn thương xảy ra
• Chuột rút cơ bắp tay khi sử dụng tay ảnh hưởng
• Bầm tím giữa cánh tay trên xuống dưới khuỷu tay
• Sờ thấy điểm yếu ở khuỷu tay và vai
• Khó xoay lòng bàn tay lên hoặc xuống
• Xuất hiện chỗ phình ở cơ bắp tay trên khuỷu tay do gân bị rách không còn giữ chặt cơ bắp tay
• Có vết lõm gần vai.

Khám vùng ảnh hưởng và kiểm tra cơ chế chấn thương có thể phát hiện nhanh tình trạng đứt gân cơ nhị đầu. Trong quá trình thăm khám, bác sĩ có thể quan sát, sờ và ấn nhẹ vùng ảnh hưởng để xem xét các triệu chứng, tìm kiếm gân bị thương.

Chẩn đoán thường rõ ràng đối với những người có biến dạng cơ bắp tay (cơ bắp Popeye) do gân đứt hoàn toàn. Bác sĩ cũng có thể yêu cầu uốn cong cánh tay và siết chặt. Nếu đau khi sử dụng cơ bắp tay, gân cơ nhị đầu có thể bị rách một phần.

Để xác định những vấn đề khác của vai và khuỷu tay, bác sĩ có thể yêu cầu các xét nghiệm bổ sung, bao gồm:

• Tia X: Chụp X-quang cung cấp hình ảnh của xương, loại trừ những vấn đề khác có thể gây đau vai và khuỷu tay như gãy xương và viêm khớp.
• Chụp cộng hưởng từ (MRI): Quét MRI tạo ra hình ảnh chi tiết của mô mềm. Điều này giúp phát hiện gân cơ nhị đầu bị rách một phần hoặc hoàn toàn.
• Siêu âm: Hình ảnh thu được khi siêu âm có thể cho thấy một phần của gân cơ nhị đầu bị đứt đã co lại ở cánh tay.

Đối với đứt gân cơ nhị đầu, tiên lượng phụ thuộc vào vị trí của vết rách. Hầu hết các trường hợp phục hồi hoàn toàn sau phẫu thuật rách gân cơ nhị đầu ở vai. Tuy nhiên đứt đầu gần cũng có thể được điều trị mà không cần phẫu thuật.

Nếu điều trị không phẫu thuật, tổn thương gân có thể gây ra những khiếm khuyết tối thiểu đối với khả năng gập khuỷu tay, gập vai và ngửa cẳng tay.

Đứt gân cơ nhị đầu ở đầu xa (đứt gân cơ bắp tay tại khuỷu tay) thường cần phải phẫu thuật để điều trị. Sau điều trị, tổn thương vẫn có khả năng gây mất chức năng dai dẳng, khó gập khuỷu tay và ngửa cẳng tay, đặc biệt là những trường hợp có dấu hiệu co rút gân đáng kể.

Điều trị không phẫu thuật đối với đứt gân cơ nhị đầu ở khuỷu tay cung cấp sức mạnh và độ bền kém hơn khi ngửa cẳng tay và gập khuỷu tay.

Đối với những trường hợp không điều trị hoặc tập phục hồi chức năng kém, đứt gân cơ nhị đầu có thể gây ra những biến chứng dưới đây:

• Đứt gân tái diễn
• Hạn chế chuyển động
• Yếu cánh tay
• Đau mãn tính
• Teo cơ
• Biến dạng ở cơ bắp

Điều trị đứt gân cơ nhị đầu dựa vào vị trí và mức độ nghiêm trọng của vết rách trên gân. Hầu hết các trường hợp được phẫu thuật nối gân vào xương để phục hồi toàn bộ sức mạnh và chức năng của cánh tay. Nhưng nếu vết rách quá nhỏ hoặc không thể phẫu thuật, các phương pháp bảo tồn sẽ được áp dụng.

1. Điều trị bảo tồn

Đối với đứt gân cơ nhị đầu, điều trị bảo tồn được chỉ định khi:

• Vết rách nhỏ, đặc biệt là rách gân cơ bắp tay ở vai
• Lớn tuổi và ít hoạt động
• Có một số tình trạng sức khỏe khiến người bệnh có nguy cao gặp biến chứng khi phẫu thuật.

Điều trị không phẫu thuật tập trung vào việc duy trì càng nhiều chức năng của cánh tay càng tốt và làm dịu cơn đau. Một số phương pháp thường được chỉ định:

• Nghỉ ngơi

Để giảm đau và hạn chế sưng tấy, tránh nâng vật nặng và không thực hiện những hoạt động trên cao. Ngoài ra nên nghỉ ngơi đầy đủ để gân cơ nhị đầu có thời gian lành lại mà không tổn thương thêm.

• Thuốc 

Bệnh nhân thường được chỉ định thuốc chống viêm không steroid (NSAID) như Ibuprofen và Naproxen. Nhóm này giúp giảm đau và sưng sau chấn thương.

• Chườm đá

Dùng túi đá lạnh đặt lên vùng bị thương 20 phút mỗi lần, 4 lần trong ngày. Biện pháp này giúp co mạch, hạn chế tụ máu bầm, giảm sưng và đau hiệu quả. Không chườm đá trực tiếp lên da.

• Vật lý trị liệu

Vật lý trị liệu gồm các bài tập giúp lấy lại sức mạnh và phạm vi chuyển động sau đứt gân cơ nhị đầu. Trong giai đoạn đầu, một loạt các chuyển động nhẹ nhàng được thực hiện nhằm cải thiện phạm vi, giúp chữa lành vết thương và giảm đau.

Khi gân cơ nhị đầu đủ khỏe, các bài tập tăng cường sẽ được thực hiện. Chẳng hạn như bài tập gập và mở rộng cánh tay, gập bắp tay, xoay cánh tay, tập với tạ... Những bài tập này có khả năng tăng cường sức mạnh cho cơ bắp và gân cơ nhị đầu. Đồng thời giúp gân phục hồi chức năng và lành lại hoàn toàn.

2. Phẫu thuật

Phẫu thuật nối gân cơ bắp tay để phục hồi toàn bộ sức mạnh và chức năng của cánh tay. Trong quy trình này, gân được gắn lại vào xương bằng dụng cụ chuyên dụng và kim khâu đặc biệt.

Nếu có dấu hiệu đứt gân hoàn toàn kèm theo co rút nhiều, bác sĩ có thể chỉ định phẫu thuật ghép gân. Trong đó, gân chắc khỏe được dùng để thay thế cho gân cơ nhị đầu bị đứt và co rút. Mô cấy ghép được lấy từ vị trí khác của cơ thể. Sau phẫu thuật ghép gân, người bệnh có thể phục hồi chức năng và sức mạnh của cánh tay, ngăn biến chứng do đứt gân cơ nhị đầu.

Phẫu thuật sửa chữa gân có tỉ lệ thành công cao, điều chỉnh biến dạng cơ và phục hồi chức năng hiệu quả. Hơn nữa các biến chứng phẫu thuật là rất hiếm. Tuy nhiên một số người bị yếu hoặc tê cánh tay, gân bị rách trở lại sau phẫu thuật sửa chữa. Vận động trị liệu theo hướng dẫn có thể giúp ngăn ngừa.

Sau phẫu thuật, vùng ảnh hưởng được cố định tạm thời bằng băng keo. Các bài tập trị liệu sẽ sớm được thực hiện nhằm cải thiện phạm vi chuyển động, sự linh hoạt của vai và khuỷu tay.

Sau cùng các bài tập tăng cường được thêm vào kế hoạch tập luyện. Phục hồi chức năng sau đứt gân là một quá trình chậm nhưng cuối cùng người bệnh có thể quay trở lại tất cả các hoạt động và môn thể thao yêu thích.

Đứt gân cơ nhị đầu không phải lúc nào cũng được ngăn ngừa. Tuy nhiên những biện pháp hữu hiệu dưới đây có thể giúp giảm nguy cơ, bao gồm:

• Khởi động và kéo giãn từ 10 - 15 phút trước khi chơi thể thao, nâng vật nặng và thực hiện các hoạt động thể chất khác. Điều này giúp làm nóng cơ thể và cơ bắp, tăng dẻo dai và hạn chế chấn thương.
• Nghỉ ngơi giữa những buổi tập và các hiệp đấu. Điều này giúp cơ bắp có thời gian nghỉ ngơi và phục hồi.
• Dành thời gian nghỉ ngơi đầy đủ sau những buổi luyện tập hoặc làm việc vất vả.
• Chơi thể thao đúng kỹ thuật.
• Mặc đồ bảo hộ khi chơi các môn thể thao tiếp xúc.
• Tránh nâng những vật quá nặng so với sức mình.
• Nếu phải nâng vật nặng, cần nâng đúng kỹ thuật, nên giữ đồ vật càng gần cơ thể càng tốt. Không dang rộng cánh tay để tránh tăng áp lực đột ngột cho gân và cơ nhị đầu dẫn đến đứt gân.
• Hạn chế nâng vật qua đầu, lặp đi lặp lại một chuyển động để tránh chấn thương cơ gân nhị đầu ở vai.
• Ngừng hút thuốc lá. Hàm lượng nicotine trong thuốc lá có khả năng làm tăng tốc độ lão hóa, gây yếu cơ và gân do hạn chế lượng oxy cung cấp đến các mô.
• Thường xuyên tập thể dục, thực hiện những bài tập tăng cường sức mạnh cho cơ bắp và gân cơ nhị đầu. Điều này giúp tăng khả năng chống chịu, cải thiện sự dẻo dai và ngăn ngừa đứt gân hiệu quả.

1. Tôi bị đứt gân cơ nhị đầu hay có một tình trạng y tế khác?

2. Tôi có cần phải phẫu thuật sửa chữa gân đứt không?

3. Có những bài tập nào giúp tôi lấy lại sức mạnh?

4. Gân cơ nhị đầu bị đứt có khả năng phục hồi hoàn toàn hay không?

5. Tôi có thể trở lại hoạt động thể chất sau điều trị hay không?

6. Mất bao lâu để phục hồi hoàn toàn?

7. Cách tốt nhất để ngăn ngừa chấn thương tái phát là gì?

Đứt gân cơ nhị đầu là một chấn thương thường gặp, có thể gây yếu tay, biến dạng cơ và nhiều vấn đề khác. Để tăng khả năng phục hồi hoàn toàn, cần điều trị y tế khẩn cấp sau chấn thương. Liên hệ với bác sĩ để được khám và định hướng điều trị hiệu quả.