Bệnh Ù Tai

Ù tai thường xảy ra ở những người tiếp xúc với tiếng ồn lớn, có tổn thương tai và mất thính lực do tuổi tác. Bệnh khiến một người nghe thấy tiếng ồn trong tai nhưng không đến từ nguồn bên ngoài. Hầu hết các trường hợp có thể khỏi khi điều trị nguyên nhân.

Ù tai là tình trạng nghe thấy tiếng ồn hoặc/ và tiếng chuông ở một hoặc cả hai tai. Tuy nhiên điều này không do âm thanh bên ngoài gây ra, thường gặp ở người lớn tuổi.

Chứng ù tai thường là một dấu hiệu của tổn thương tai, vấn đề với hệ thống tuần hoàn và mất thính lực do tuổi tác. Ở những người trẻ hơn, ù tai có thể xảy ra sau khi tiếp xúc với tiếng ồn lớn, thường xuyên sử dụng thuốc lá và rượu bia.

Bệnh nhân chủ yếu được nguyên nhân, áp dụng những phương pháp làm giảm hoặc che lắp tiếng ồn. Trong một số trường hợp, tiếng ồn có thể tự mất đi mà không cần điều trị.

Chứng ù tai được phân thành 2 loại bao gồm khách quan và chủ quan.

• Ù tai khách quan: Dạng này hiếm gặp. Trong đó người khác có thể nghe thấy tiếng động trong tai của người bệnh.
• Ù tai chủ quan: Dạng này xảy ra phổ biến hơn, chỉ người bệnh mới nghe được những âm thanh lạ của chứng ù tai. Bao gồm tiếng chuông, tiếng ầm ầm... Bệnh được phân thành nhiều dạng nhỏ hơn. Trong đó ù tai mạch đập là kết quả của những bất thường liên quan đến mạch máu trong và xung quanh tai. Những âm thanh trong tai sẽ cùng nhịp với nhịp tim của bạn.

Bệnh ù tai xảy ra do nhiều nguyên nhân, phần lớn liên quan đến bệnh lý. Một số trường hợp không thể xác định nguyên nhân chính xác.

• Mất thính lực: Đây là nguyên nhân phổ biến nhất của chứng ù tai. Khi nhận được sóng âm thanh, ốc tai (những tế bào lông nhỏ và mỏng ở tai trong) sẽ di chuyển, kích hoạt những tín hiệu điện dọc theo dây thần kinh thính giác (truyền từ tai đến não). Khi những sợi lông trong tai trong bị đứt gãy hoặc uốn cong, chúng có thể gây rò rỉ những xung điện ngẫu nhiên đến não. Từ đó dẫn đến ù tai. Điều này thường gặp ở những người lớn tuổi và tiếp xúc nhiều với tiếng ồn.
• Nhiễm trùng: Nhiễm trùng tai hoặc ống tai khiến chất lỏng, bụi bẩn và nhiều vật lạ xuất hiện bên trong. Điều này gây ra sự tắc nghẽn làm thay đổi áp suất trong tai. Từ đó dẫn đến chứng ù tai.
• Chấn thương đầu hoặc cổ: Tai trong, chức năng não liên quan đến thính giác và dây thần kinh thính giác thường bị tổn thương khi có chấn thương ở đầu hoặc cổ. Từ đó dẫn đến ù tai một bên.
• Thuốc: Một số loại thuốc là nguyên nhân gây ù tai hoặc làm trầm trọng hơn những triệu chứng của bệnh, đặc biệt là khi dùng thuốc ở liều cao. Cụ thể như:
  • Một số loại kháng sinh
  • Thuốc chống viêm không steroid (NSAID)
  • Thuốc lợi tiểu
  • Thuốc điều trị ung thư
  • Thuốc chống trầm cảm
  • Thuốc chống sốt rét
• Bệnh Meniere: Ù tai là một triệu chứng thường gặp của bệnh Meniere.
• Rối loạn chức năng ống Eustachian: Ống Eustachian (ống trong tai nối với cổ họng) luôn mở rộng khiến người bệnh có cảm giác đầy tai và ù tai.
• Xơ cứng xương ở tai giữa: Sự thay đổi bất thường của xương làm ảnh hưởng đến thính giác và gây ù tai. Bệnh có xu hướng di truyền trong gia đình.
• Một số nguyên nhân khác:
  • Co thắt cơ ở tai trong có thể gây ù tai, tạo cảm giác đầy tai và giảm thính lực
  • Rối loạn khớp thái dương hàm (TMJ)
  • U thần kinh thính giác
  • Rối loạn mạch máu, chẳng hạn như huyết áp cao, xơ vữa động mạch, mạch máu bị gấp khúc hoặc dị dạng...
  • Một số tình trạng mãn tính bao gồm: Bệnh tiểu đường, những vấn đề về tuyến giáp, thiếu máu, những rối loạn tự miễn (bệnh lupus ban đỏ, viêm khớp dạng thấp...), chứng đau nửa đầu...
  • Vật thể lạ mắc kẹt trong tai
  • Ráy tai quá mức (cerumen). Ráy tai quá nhiều có thể chặn ống tai ngoài và làm ảnh hưởng đến thính giác
  • Tắc nghẽn do dị ứng làm ảnh hưởng đến ống eustachian

Những yếu tố làm tăng nguy cơ mắc bệnh:

• Thường xuyên tiếp xúc với tiếng ồn lớn
• Người lớn tuổi. Khi càng lớn tuổi, số lượng những sợi thần kinh hoạt động bình thường trong tai càng giảm đi. Điều này gây ù tai, giảm thính lực và gây ra những vấn đề khác về thính giác.
• Đàn ông có nhiều nguy cơ bị ù tai hơn so với phụ nữ.
• Thường xuyên hút thuốc lá và sử dụng rượu làm tăng nguy cơ ù tai.
• Thừa cân béo phì
• Tiền sử chấn thương đầu, viêm khớp
• Những vấn đề về tim mạch và huyết áp cao.

Chứng ù tai khiến người bệnh nghe được những âm thanh lạ trong tai nhưng không do nguồn bên ngoài gây ra và người khác không thể nghe thấy. Một số loại âm thanh ảo thường gặp:

• Có tiếng chuông trong tai
• Ù
• Gầm gầm
• Ậm ừ
• Tiếng rít
• Nhấp chuột

Những âm thanh của chứng ù tai có thể khác nhau về loại và cao độ, từ tiếng gầm nhẹ đến tiếng rít cao, nhịp nhàng hoặc tiếng vù vù, thường xảy ra cùng một nhịp với tim đập. Ở những trường hợp ù tai dạng mạch đập, bác sĩ có thể nghe thấy tiếng ù tai trong quá trình thăm khám.

Bệnh nhân có thể nghe thấy âm thanh bất thường ở mọi lúc, ngắn hạn hoặc dài hạn, ở một hoặc cả hai tai. Đôi khi âm thanh của chứng ù tai có thể lớn đến mức khiến người bệnh không thể tập trung.

Chẩn đoán

Bệnh nhân sẽ được đặt một số câu hỏi liên quan đến mức độ ù tai, các triệu chứng đi kèm và tiền sử bệnh. Trong quá trình thăm khám, bác sĩ có thể soi ống tai và kiểm tra những dấu hiệu của chứng ù tai dạng mạch đập.

Để xác định nguyên nhân gây ù tai và mức độ nghiêm trọng, người bệnh sẽ được thực hiện thêm những nghiệm pháp và xét nghiệm dưới đây:

• Đo thính lực: Xét nghiệm này giúp đo khả năng nghe nhiều loại âm sắc của bạn. Kết quả sẽ được hiển thị ở dạng thính lực đồ.
• Đo nhĩ lưỡng: Sử dụng thiết bị đo nhĩ lượng để kiểm tra màng nhĩ. Kết quả sẽ được hiển thị dưới dạng nhãn đồ.
• Xét nghiệm hình ảnh: Bệnh nhân thường được chụp cộng hưởng từ (MRI) hoặc CT để phát hiện bất kỳ tổn thương nào, chẳng hạn như rối loạn mạch máu và khối u làm ảnh hưởng đến thính giác.
• Nghiệm pháp chuyển động: Người bệnh được yêu cầu nghiến chặt hàm, cử động mắt, cử động cổ, cánh tay và chân. Nếu chuyển động làm nặng hơn chứng ù tai, bác sĩ có thể xác định chứng rối loạn tiềm ẩn.
• Xét nghiệm máu: Bệnh nhân có thể được xét nghiệm máu để kiểm tra nguyên nhân gây bệnh. Chẳng hạn như tình trạng thiếu máu, thiếu vitamin và những vấn đề về tuyến giáp.

Ù tai kéo dài gây căng thẳng, đau đầu, làm giảm chất lượng cuộc sống và khả năng tập trung. Ngoài ra người bệnh có thể gặp thêm một số vấn đề và biến chứng dưới đây:

• Mệt mỏi
• Rối loạn giấc ngủ
• Vấn đề về trí nhớ
• Lo lắng và hoang mang
• Trầm cảm
• Ảnh hưởng đến công việc.

Chứng ù tai được điều trị bằng nhiều phương pháp. Dựa trên tình trạng cụ thể (nguyên nhân và mức độ nặng nhẹ), những phương pháp dưới đây sẽ được hướng dẫn:

1. Biện pháp khắc phục tại nhà

Thực hiện một số biện pháp chăm sóc và thay đổi lối sống có thể ngăn những triệu chứng thêm tồi tệ. Cụ thể:

• Kỹ thuật thư giãn: Căng thẳng làm nặng hơn mức độ ù tai. Vì vậy tăng cường thư giãn và giảm bớt căng thẳng. Tốt nhất nên duy trì tâm trạng lạc quan và tích cực để hỗ trợ điều trị. Nếu có căng thẳng, hãy áp dụng những kỹ thuật thư giãn. Bao gồm: Hít thở sâu, nghỉ ngơi, ngủ đủ giấc, ngồi thiền và tập yoga để giảm bớt tình trạng.
• Bảo vệ thính giác: Hãy thực hiện các bước bảo vệ thính giác để không làm nặng hơn những triệu chứng, bao gồm:
  • Luôn đeo thiết bị bảo vệ thính giác qua tai khi làm việc ở những nơi có tiếng ồn lớn.
  • Nghe nhạc với âm lượng nhỏ hoặc vừa đủ. Tránh nghe nhạc quá lớn.
• Sử dụng máy tạo tiếng ồn trắng: Tiếng ồn do ù tai có thể được che lắp bằng cách sử dụng máy tạo tiếng ồn trắng. Thiết bị này có tác dụng tạo ra những âm thanh tương tự như âm thanh trong môi trường sóng biển, mưa rơi hoặc âm thanh tĩnh. Ngoài ra sử dụng quạt, máy điều hòa và nghe nhạc với âm lượng nhỏ cũng có thể hữu ích.
• Tránh những chất có thể làm nặng hơn tình trạng: Ù tai có xu hướng nghiêm trọng hơn khi dùng rượu, caffein và nicotin. Tốt nhất nên hạn chế những chất này để giúp máu huyết lưu thông và giảm triệu chứng.

2. Điều trị nguyên nhân

Điều trị nguyên nhân có thể làm giảm những triệu chứng của bệnh ù tai, bao gồm:

• Thay đổi thuốc: Nếu bệnh xảy ra do một số loại thuốc điều trị, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ về việc ngừng sử dụng loại thuốc đang dùng và chuyển sang một loại thuốc thích hợp hơn.
• Trợ thính: Nếu ù tai do mất thính giác, hãy sử dụng máy trợ thính để cải thiện triệu chứng.
• Loại bỏ ráy tai: Quá nhiều ráy tai có thể gây tắc nghẽn dẫn đến ù tai. Tốt nhất nên loại bỏ ráy tai để giảm triệu chứng.
• Điều trị những vấn đề liên quan đến mạch máu: Dựa trên tình trạng, những vấn đề về mạch máu có thể được điều trị bằng thuốc hoặc phẫu thuật.

3. Thuốc

Chứng ù tai không được chữa khỏi bằng thuốc. Tuy nhiên những loại thuốc phù hợp có thể làm các triệu chứng. Chẳng hạn như thuốc chống trầm cảm ba vòng hoặc thuốc chống lo âu.

Những loại thuốc này có khả năng thay đổi hệ thống thần kinh và tính hiệu não. Từ đó ảnh hưởng tích cực đến thính và giảm âm thanh bất thường.

Ngoài ra thuốc chống trầm cảm ba vòng hoặc thuốc chống lo âu cũng được sử dụng để cải thiện cảm xúc và giảm tình trạng mất ngủ.

4. Trợ thính

Máy trợ thính được dùng cho những người bị ù tai và giảm thính lực. Thiết bị này có thể giúp người bệnh nghe rõ những tiếng động bình thường.

Ngoài ra một vài thiết bị đeo trong tai có thể tạo ra tiếng ồn trắng ở mức độ thấp và liên tục. Điều này giúp ngăn những triệu chứng của ù tai.

5. Liệu pháp

Nếu phải sống chung với chứng ù tai, những liệu pháp dưới đây có thể giúp bạn cảm thấy thoải mái hơn:

• Trị liệu phục hồi chứng ù tai (TRT): Phương pháp này dựa vào khả năng làm quen với tín hiệu của não bộ. Trong đó tín hiệu được lọc ở cấp độ tiềm thức để tránh đạt được nhận thức có ý thức.
• Liệu pháp nhận thức: Phương pháp này giúp người bệnh điều chỉnh phản ứng với chứng ù tai. Liệu pháp nhận thức thường được sử dụng kết hợp với những phương pháp trị liệu khác để tăng hiệu quả.
• Liệu pháp âm thanh: Liệu pháp âm thanh giúp làm cho những âm thanh bất thường do ù tai trở nên ít bị chú ý hơn. Từ đó giúp người bệnh cảm thấy dễ chịu hơn.
• Liệu pháp hai chiều: Liệu pháp này được thực hiện để huấn luyện não suy nghĩ khác về âm thanh, giảm cảm giác khó chịu. Trong đó âm thanh và xúc giác sẽ được kích thích bằng cách sử dụng những thiết bị bên ngoài vài phút mỗi ngày. Điều này giúp thay đổi cách não bộ cảm nhận âm thanh.

Một số biện pháp có thể giảm nguy cơ mắc chứng ù tai, bao gồm:

• Tránh tiếp xúc với những âm thanh lớn để không làm tổn thương những dây thần kinh trong tai. Từ đó ngăn ngừa chứng ù tai và nghe kém.
• Hãy nghe nhạc với âm lượng thích hợp, tránh đeo tai nghe nhạc trong nhiều giờ liền. Ngoài ra không nên tiếp xúc lâu với âm nhạc khuếch đại nhưng không có thiết bị bảo vệ tai.
• Nếu có công việc cần phải tiếp xúc với âm thanh lớn hoặc sử dụng máy móc ồn ào, hãy đeo những thiết bị bảo vệ tai để tránh tổn thương.
• Hạn chế caffein, nicotin và rượu. Bởi những chất này làm ảnh hưởng đến lưu lượng máu, tăng nguy cơ ù tai (đặc biệt là khi sử dụng nhiều).
• Thường xuyên tập thể dục. Nên chơi thể thao hoặc tập thể dục tối thiểu 30 phút mỗi ngày. Điều này giúp giữ cho mạch máu khỏe mạnh và duy trì cân nặng. Từ đó phòng ngừa chứng ù tai.
• Thực hiện chế độ dinh dưỡng lành mạnh, cân bằng và chứa đầy đủ hàm lượng dinh dưỡng cần thiết. Biện pháp này giúp phòng ngừa ù tai do rối loạn mạch máu và béo phì.

1. Nguyên nhân nào khiến tôi bị ù tai?

2. Tình trạng của tôi là dài hạn hay ngắn hạn?

3. Phương pháp điều trị nào được đề nghị?

4. Những biện pháp chăm sóc và điều trị tại nhà là gì?

5. Mất bao lâu để triệu chứng thuyên giảm?

6. Tôi cần tránh những gì khi điều trị?

7. Rủi ro và lợi ích từ những phương pháp điều trị?

Ù tai là một triệu chứng thường gặp của nhiều bệnh lý. Tuy nhiên tình trạng này cũng có thể liên quan đến một số loại thuốc và tiếng ồn. Để điều trị hãy áp dụng những biện pháp loại bỏ nguyên nhân và giảm nhẹ triệu chứng.