Viêm amidan ở trẻ em: Dấu hiệu nhận biết và cách trị an toàn

Viêm amidan ở trẻ em là một dạng nhiễm trùng đường hô hấp ảnh hưởng chủ yếu đến các bé từ 5 – 15 tuổi. Bên cạnh cảm giác đau họng và nuốt vướng, trẻ mắc căn bệnh này còn có các dấu hiệu như buồn nôn, khó thở, ho nhiều, sốt, mệt mỏi… Trẻ bị viêm amidan cần được điều trị sớm và đúng cách để ngăn ngừa biến chứng, đồng thời giảm thiểu nguy cơ tái phát trong tương lai.

Tổng quan về bệnh viêm amidan ở trẻ em

Bệnh viêm amidan ở trẻ em là tình trạng sưng viêm, nhiễm trùng xảy ra ở các hạch bạch huyết nằm ngay phía sau họng. Bình thường, bộ phận này đảm nhận vai trò quan trọng trong việc tiêu diệt vi khuẩn, virus xâm nhập vào cơ thể thông qua đường mũi, miệng, ngăn ngừa nhiễm trùng đường hô hấp dưới. Tuy nhiên, sự tấn công ồ ạt của các tác nhân gây bệnh có thể khiến amidan của trẻ bị sưng to.

Trẻ nhỏ là nhóm đối tượng rất dễ bị viêm amidan do sức đề kháng yếu, hệ miễn dịch chưa phát triển toàn diện. Amidan bị sưng tấy không chỉ gây khó khăn cho việc ăn uống của trẻ mà còn ảnh hưởng đến quá trình lưu thông không khí khiến bé bị khó thở, ho, buồn nôn và nhiều triệu chứng khó chịu khác.

Hầu hết trẻ bị viêm amidan thường được điều trị bằng phương pháp bảo tồn. Việc phẫu thuật cắt amidan không được khuyến khích vì có thể ảnh hưởng đến khả năng miễn dịch tự nhiên của cơ thể. Cha mẹ nên chủ động tìm hiểu về các nguyên nhân gây bệnh và chủ động thực hiện tốt công tác phòng ngừa để giảm thiểu nguy cơ tái phát bệnh viêm amidan ở trẻ.

Xem thêm: Viêm amidan mủ ở trẻ em nguy hiểm không? Cách trị ra sao?

Nguyên nhân gây viêm amidan ở trẻ em

Bệnh viêm amidan xảy ra phổ biến ở trẻ trong độ tuổi mẫu giáo cho đến tuổi thiếu niên (từ 5 – 15 tuổi). Có nhiều nguyên nhân khiến trẻ bị bệnh, bao gồm:

• Nhiễm trùng: Vi khuẩn Streptococcal, virus cúm, vi khuẩn ho gà hay các loại virus cảm lạnh coronavirus, adenovirus,… là những “thủ phạm” gây viêm amidan ở trẻ thường gặp nhất. Chúng tấn công vào cơ thể khi gặp điều kiện thuận lợi và phát triển mạnh mẽ khiến cho amidan của bé bị sưng to.
• Trẻ không được ăn uống, bú sữa mẹ đầy đủ trong 6 tháng đầu đời: Do bị thiếu hụt dinh dưỡng, hệ miễn dịch của trẻ khá yếu và dễ bị các tác nhân gây bệnh tấn công dẫn đến nhiễm trùng amidan.
• Do ảnh hưởng của các bệnh lý khác: Trẻ có tiền sử bị viêm xoang, viêm mũi dị ứng, viêm VA hay viêm họng nhưng không được điều trị tốt khiến cho nhiễm trùng lây lan đến amidan.
• Vệ sinh cơ thể kém: Một số phụ huynh không chú trọng việc vệ sinh cá nhân hoặc vệ sinh tai mũi họng cho bé không đúng cách, làm tăng nguy cơ bị viêm amidan ngay từ những năm tháng đầu đời.
• Do các thói quen xấu: Rất nhiều trẻ có thói quen mút tay, dùng tay bốc đồ ăn hoặc gặm mút đồ chơi. Từ đây, vi khuẩn dễ dàng xâm nhập vào cổ họng theo đường miệng và khiến cho amidan của bé bị sưng viêm.
• Thay đổi thời tiết: Vào những thời điểm giao mùa hoặc thời tiết lạnh, trẻ rất dễ bị viêm amidan do sức đề kháng yếu, không đủ sức chống lại virus, vi khuẩn. 
• Các yếu tố khác làm tăng nguy cơ bị viêm amidan ở trẻ: Môi trường sống ô nhiễm, thường xuyên ăn đồ lạnh hoặc uống nước đá lạnh,…

Trẻ có thể bị viêm amidan do một hay nhiều nguyên nhân kết hợp. Việc xác định chính xác “thủ phạm” gây bệnh chính là bước quan trọng để lựa chọn được phương pháp điều trị phù hợp cho con bạn.

Dấu hiệu nhận biết viêm amidan ở trẻ em

Bệnh viêm amidan ở trẻ được chia thành 2 thể chính là cấp tính và mãn tính. Trong đó, bệnh viêm amidan cấp tính chủ yếu ảnh hưởng đến amidan khẩu cái và khiến bé bự sưng, đau họng, nổi hạch bạch huyết ở cổ. Trường hợp trẻ bị viêm amidan mãn tính, các triệu chứng hay tái phát và kéo dài dai dẳng hơn.

Dưới đây là một số dấu hiệu chung, giúp nhận biết bệnh viêm amidan ở trẻ em:

• Amidan sưng to, viêm đỏ, bên trên có phủ một lớp màng màu trắng hoặc vàng nhạt.
• Trẻ ho nhiều do bị kích thích họng, có thể ho ra đờm xanh hoặc đờm vàng.
• Buồn nôn
• Đau rát cổ họng
• Đau tai
• Khó nuốt, có cảm giác vướng víu và đau đớn khi nuốt thức ăn
• Sốt nhẹ hoặc sốt cao trên 39 độ
• Chảy nhiều nước dãi
• Thường xuyên có cảm giác ngứa ngáy ở cổ họng
• Hơi thở, khoang miệng của bé có mùi hôi
• Khó thở, thở khò khè, ngủ ngáy
• Khàn tiếng, mất tiếng
• Mệt mỏi, chán ăn, bỏ bú, dễ bị nôn ói khi ăn.
• Hạch bạch huyết ở hàm hoặc cổ bị sưng đau
• Hay quấy khóc, khó ngủ.

Tùy theo mức độ nghiêm trọng của nhiễm trùng mà trẻ bị viêm amidan có thể xuất hiện các triệu chứng khác nhau. Cha mẹ nên quan tâm theo dõi sức khỏe của con mình để sớm phát hiện những dấu hiệu bất thường và đưa bé đến bệnh viện thăm khám, điều trị kịp thời.

>> XEM THÊM: Viêm amidan mãn tính -Triệu chứng, biến chứng và điều trị bệnh

Trẻ bị viêm amidan có nguy hiểm không?

Mức độ nguy hiểm của bệnh viêm amidan ở trẻ em còn tùy thuộc vào tình trạng nhiễm trùng và diễn tiến của bệnh. Các triệu chứng của viêm amidan cấp thường diễn ra trong khoảng vài ngày rồi thuyên giảm dần. 

Tuy nhiên, bệnh viêm amidan ở trẻ có thể kéo dài dai dẳng hoặc tái phát thường xuyên do không được điều trị đúng cách. Lúc này, bệnh chuyển sang giai đoạn mãn tính và khiến bé có nguy cơ gặp phải một số biến chứng do tình trạng nhiễm trùng lây lan hoặc trở lên nghiêm trọng hơn. Thường gặp nhất là các vấn đề sức khỏe sau:

• Áp xe quanh amidan
• Viêm họng hoặc áp xe thành họng
• Viêm VA, viêm xoang mũi
• Viêm tai giữa
• Viêm thanh quản cấp tính
• Viêm khí – phế quản
• Viêm cầu thận
• Thấp khớp cấp
• Thấp tim hoặc bệnh Osler do nhiễm trùng liên cầu beta tan huyết nhóm A.

Chẩn đoán viêm amidan ở trẻ 

Khi amidan của trẻ bị sưng, bác sĩ có thể dễ dàng quan sát và phát hiện bằng mắt thường. Trong quá trình thăm khám, nhân viên y tế cũng trao đổi với phụ huynh về các triệu chứng bé đang gặp phải, thời điểm trẻ bắt đầu tiền sử bệnh và các thói quen ăn uống, sinh hoạt hàng ngày có thể là nguyên nhân gây ra bệnh.

Trong một số trường hợp phức tạp hoặc nghi ngờ có biến chứng, trẻ có thể được chỉ định thực hiện thêm một số xét nghiệm khác như:

• Nội soi họng
• Xét nghiệm công thức máu đánh giá mức độ nhiễm trùng và chức năng hoạt động của gan, thận
• Nuôi cấy dịch họng tìm vi trùng.

Cách điều trị viêm amidan ở trẻ em

Các phương pháp điều trị bảo tồn thường được ưu tiên lựa chọn để chữa viêm amidan ở trẻ em. Trong trường hợp nghiêm trọng, bệnh tái đi tái lại nhiều lần gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe cũng như chất lượng sống thì phẫu thuật cắt amidan có thể được đề nghị.

Cụ thể, trẻ bị viêm amidan có thể được khắc phục bằng các phương pháp sau:

1. Sử dụng thuốc trị viêm amidan cho trẻ

Các loại thuốc được bác sĩ kê đơn cho bé bị viêm amidan nhằm mục đích điều trị nguyên nhân và giảm nhẹ các triệu chứng khó chịu liên quan. Bao gồm:

• Thuốc kháng sinh: Nhóm thuốc này được chỉ định cho trẻ có dấu hiệu bị nhiễm khuẩn, không dùng cho các trường hợp bị viêm amidan do virus. Để tránh hiện tượng lờn thuốc, cha mẹ nên cho con uống kháng sinh theo đúng liều lượng và đủ thời gian quy định.
• Thuốc giảm đau, hạ sốt: Paracetamol là loại thuốc giảm đau, hạ sốt được chỉ định phổ biến trong điều trị viêm amidan ở trẻ em. Thuốc được khuyến cáo sử dụng với liều lượng là 10-15mg/kg và khoảng cách tối thiểu giữa 2 liều uống là 4 tiếng. Thuốc Aspirin cũng có tác dụng tương tự nhưng thường không được chỉ định cho trẻ do có nhiều tác dụng phụ nguy hiểm.
• Thuốc kháng viêm không steroid: Giúp amidan bớt sưng viêm, qua đó cải thiện tình trạng đau họng, khó nuốt, khó thở cho trẻ.
• Thuốc chứa Corticoid: Nhóm thuốc này có thể được chỉ định khi trẻ không đáp ứng được với các thuốc kháng viêm thông thường. Thuốc Corticoid có tác dụng kháng viêm mạnh nhưng chỉ nên dùng trong ngắn hạn khi được bác sĩ kê đơn.
• Thuốc giảm ho: Dùng cho trẻ có biểu hiện ho nhiều và không có đờm.
• Thuốc kháng histamin: Nhóm thuốc này có tác dụng ức chế phản ứng viêm, giảm ngứa họng.
• Các chất bổ sung: Ngoài thuốc, một số bé cần được bổ sung thêm vitamin C, kẽm hay các chất khác để cải thiện khả năng miễn dịch.

Cần lưu ý rằng, thuốc tân dược dù có tác dụng nhanh nhưng cũng tiềm ẩn nhiều tác dụng phụ, nhất là khi sử dụng cho trẻ. Cha mẹ nên đưa con đến bệnh viện thăm khám và dùng thuốc cho con theo đúng phác đồ của bác sĩ. Tránh tự mua thuốc về cho trẻ uống bừa bãi. 

>> TÌM HIỂU THÊM: Viêm amidan uống thuốc gì? Top 5 loại tốt nhất thị trường

2. Phẫu thuật cắt amidan cho trẻ

Trẻ bị viêm amidan tái phát trên 5 lần mỗi năm, không đáp ứng với thuốc điều trị hoặc amidan sưng to gây khó thở, ngưng thở khi ngủ có thể được chỉ định phẫu thuật. Hiện nay, có nhiều phương pháp cắt amidan đang được áp dụng như:

• Cắt amidan bằng công nghệ coblator
• Cắt amidan bằng sóng laser CO2
• Cắt amidan bằng dao điện
• Phương pháp Sluder
• Sử dụng dao mổ siêu âm…

Mỗi phương pháp phẫu thuật có những ưu nhược điểm và chi phí khác nhau. Các bác sĩ sẽ dựa trên tình trạng bệnh và khả năng tài chính của phụ huynh để tư vấn kỹ thuật cắt amidan phù hợp nhất cho bé.

Cách chăm sóc, phòng ngừa viêm amidan ở trẻ tại nhà

Để nâng cao hiệu quả của thuốc điều trị và ngăn ngừa tái phát viêm amidan ở trẻ em, phụ huynh có thể áp dụng một số cách dưới đây:

• Cho trẻ uống nhiều nước ấm hoặc tăng lượng cữ bú mỗi ngày. Chất lỏng sẽ giúp xoa dịu kích ứng ở cổ họng, làm loãng đờm và ngăn ngừa mất nước khi bé nôn ói nhiều.
• Hướng dẫn bé cách đánh răng và súc miệng hàng ngày với nước muối sinh lý. Đây là một cách đơn giản để ngăn ngừa nhiễm trùng xâm nhập vào họng qua đường miệng và hỗ trợ điều trị viêm amidan cho trẻ hiệu quả hơn.
• Sử dụng máy phun sương hay thiết bị tạo độ ẩm trong không khí để giảm bớt hiện tượng khô họng, kích ứng amidan.
• Trong thời gian điều trị, các mẹ nên cho trẻ ăn các món ăn được chế biến ở dạng lỏng, mềm như cháo, súp, rau củ hầm nhừ để bé dễ nuốt hơn và hạn chế được tình trạng đau rát họng, nôn ói khi ăn. Tránh cho bé ăn các món khô, cứng, đồ chiên giòn.
• Khuyến khích bé ăn nhiều rau xanh và hoa quả tươi để bổ sung thêm các khoáng tố cần thiết, giúp nâng cao sức đề kháng.
• Tránh để trẻ la hét lớn khiến amidan và niêm mạc họng dễ bị kích thích, sưng viêm.
• Tắm rửa, vệ sinh cơ thể và thay quần áo cho bé thường xuyên.
• Tránh để trẻ mút tay, ngậm đồ chơi hoặc chạm tay lên mũi, mắt.
• Hạn chế đưa bé đến nơi có nhiều bụi bẩn, khói thuốc lá hoặc khu vực đông người, nhất là khi đang có dịch bệnh.
• Luôn đeo khẩu trang cho trẻ khi đưa bé ra ngoài.
• Mặc đủ ấm cho con trong những ngày trời lạnh.
• Tiêm phòng vắc xin cúm mỗi năm cũng giúp giảm thiểu đáng kể nguy cơ bị viêm amidan ở trẻ.

Bệnh viêm amidan ở trẻ em dù xảy ra khá phổ biến nhưng cha mẹ có thể giảm thiểu nguy cơ mắc bệnh cho con bằng cách chăm sóc trẻ đúng cách và chủ động thực hiện các biện pháp phòng ngừa. Trong trường hợp phát hiện bé có dấu hiệu bị bệnh, hãy đưa con đến bệnh viện khám ngay và tích cực chữa trị theo phác đồ của bác sĩ.

BẠN NÊN TÌM HIỂU THÊM

• 7 Cách chữa viêm amidan tại nhà cực hiệu quả bạn nên biết
• Viêm amidan nên ăn gì, kiêng gì? Chuyên gia dinh dưỡng tư vấn