Bài viết được tham vấn chuyên môn bởi Lương Y Nguyễn Tùng Lâm | Lĩnh vực khám chữa: Trào ngược dạ dày thực quản Nơi công tác Phòng Chẩn Trị YHCT Đỗ Minh Đường – Hồ Chí Minh

Ho do trào ngược dạ dày là triệu chứng phổ biến khi acid dạ dày trào ngược lên thực quản, gây kích ứng và ho. Tình trạng này không chỉ gây khó chịu mà còn có thể dẫn đến viêm nhiễm và ảnh hưởng đến sức khỏe tổng quát.

Cơ chế gây ho liên quan đến trào ngược dạ dày

Trào ngược dạ dày là tình trạng khi acid dạ dày trào ngược lên thực quản, gây kích ứng và khó chịu. Đây là một rối loạn tiêu hóa thường gặp, có thể ảnh hưởng đến nhiều người, bao gồm cả người lớn và trẻ em.

Trong một số trường hợp, trào ngược dạ dày có thể gây ho. Cơ chế ho do trào ngược dạ dày liên quan đến việc acid dạ dày trào ngược lên thực quản và gây kích thích các cấu trúc xung quanh.

Cơ chế ho bao gồm:

Trào ngược acid: Acid dạ dày trào ngược lên thực quản và có thể tiếp xúc với họng và thanh quản.
Kích thích niêm mạc: Acid gây tổn thương và kích thích niêm mạc thực quản, họng và thanh quản. Các mô này trở nên nhạy cảm hơn với các yếu tố kích thích.
Viêm và sưng: Sự tiếp xúc lâu dài với acid có thể dẫn đến viêm niêm mạc thanh quản và họng, gây ra tình trạng sưng và đau.
Kích hoạt phản xạ ho: Khi niêm mạc bị kích thích hoặc viêm, các đầu dây thần kinh trong khu vực này gửi tín hiệu đến não. Não sau đó kích hoạt phản xạ ho để bảo vệ cơ thể và loại bỏ chất kích thích.
Ho: Việc ho liên tục có thể trở thành một phần của chu kỳ do sự tiếp xúc liên tục với acid, làm tình trạng viêm và kích thích thêm nghiêm trọng.

Ho do trào ngược dạ dày là phản ứng phổ biến và có thể gây ho mãn tính cũng như ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống của người bệnh.Việc điều trị trào ngược dạ dày và giảm sự tiếp xúc của acid với các cấu trúc hô hấp có thể giúp giảm triệu chứng ho và nâng cao sức khỏe.

Nguyên nhân gây ho do trào ngược dạ dày thực quản

Ho do trào ngược dạ dày là kết quả của sự kích thích niêm mạc thực quản và thanh quản bởi acid dạ dày, gây ra phản xạ ho để bảo vệ cơ thể khỏi sự tổn thương.

Có nhiều nguyên nhân và yếu tố nguy cơ dẫn đến tính trạng này, bao gồm:

Kích thích niêm mạc thực quản: Acid dạ dày gây tổn thương và kích thích niêm mạc thực quản, dẫn đến phản xạ ho để bảo vệ cơ thể.
Viêm thanh quản: Acid dạ dày có thể gây viêm ở thanh quản, làm cho niêm mạc bị kích thích và gây ho.
Viêm phế quản: Khi acid dạ dày tiếp xúc với phế quản, nó có thể gây viêm, dẫn đến ho.
Tăng nhạy cảm niêm mạc: Acid dạ dày làm tăng độ nhạy cảm của niêm mạc họng và thanh quản, gây ho khi bị kích thích.
Phản xạ bảo vệ: Ho là phản xạ tự nhiên của cơ thể nhằm loại bỏ chất kích thích hoặc chất lạ khỏi đường hô hấp.

Dấu hiệu nhận biết trào ngược axit dạ dày gây ho

Ho do trào ngược dạ dày là dấu hiệu khi acid dạ dày trào ngược lên thực quản và kích thích các mô xung quanh. Điều này không chỉ gây ra cảm giác khó chịu mà còn có thể dẫn đến ho mãn tính và ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống.

ho do trào ngược dạ dày thực quản — Ho do trào ngược thường xảy ra sau bữa ăn, vào ban đêm hoặc khi nằm xuống

Các dấu hiệu nhận biết ho do trào ngược dạ dày bao gồm:

Ho xuất hiện sau bữa ăn hoặc khi nằm xuống, đặc biệt vào ban đêm.
Ho khan hoặc có đờm, đôi khi đờm có mùi lạ hoặc màu khác thường.
Cảm giác nóng rát hoặc khô họng, thường xuyên sau khi ăn hoặc uống.
Đau ngực hoặc đau cổ họng, có thể cảm thấy căng thẳng hoặc khó chịu ở vùng ngực.
Chứng ợ nóng thường xuyên sau bữa ăn, với cảm giác nóng rát ở ngực hoặc cổ họng.
Khó nuốt hoặc cảm giác đau khi nuốt thức ăn hoặc nước.
Cảm giác đầy bụng hoặc trướng bụng, kèm theo cảm giác buồn nôn.

Ho do trào ngược dạ dày thực quản có nguy hiểm không?

Ho do trào ngược dạ dày thực quản có thể gây ra nhiều vấn đề nếu không được điều trị kịp thời. Một số nguy cơ và biến chứng có thể xảy ra bao gồm:

Viêm: Acid dạ dày tiếp xúc với niêm mạc thực quản, họng và thanh quản có thể dẫn đến viêm, sưng và đau.
Tổn thương niêm mạc: Sự tiếp xúc lâu dài với acid có thể gây tổn thương niêm mạc thực quản, dẫn đến loét hoặc chảy máu.
Viêm phổi: Nếu acid dạ dày trào ngược vào đường hô hấp, nó có thể gây viêm phổi hoặc các vấn đề hô hấp khác.
Ho mãn tính: Ho kéo dài có thể ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống, gây cản trở sinh hoạt hàng ngày và ảnh hưởng đến giấc ngủ.
Khó khăn trong việc điều trị: Nếu không được quản lý đúng cách, trào ngược dạ dày có thể trở thành một vấn đề mãn tính, yêu cầu điều trị lâu dài và thay đổi lối sống.

Để giảm nguy cơ và kiểm soát tình trạng, quan trọng là điều trị trào ngược dạ dày hiệu quả và theo dõi triệu chứng cùng với sự hướng dẫn của bác sĩ.

Chẩn đoán trào ngược dạ dày dẫn đến ho

Chẩn đoán ho do trào ngược dạ dày thường đòi hỏi sự đánh giá kỹ lưỡng từ bác sĩ. Phương pháp chẩn đoán bao gồm khai thác triệu chứng lâm sàng, theo dõi pH thực quản và điều trị thử bằng thuốc ức chế bơm proton để xác định mối liên hệ giữa ho và trào ngược.

Các phương pháp chẩn đoán thường bao gồm:

Khám và khai thác tiền sử bệnh lý: Bác sĩ sẽ hỏi chi tiết về các triệu chứng, tiền sử bệnh và yếu tố có thể gây ra ho. Điều này giúp xác định xem ho có liên quan đến tình trạng trào ngược hay không.
Theo dõi pH thực quản: Đây là phương pháp chính để chẩn đoán bệnh trào ngược dạ dày. Đầu dò pH sẽ được đặt qua mũi vào thực quản để theo dõi nồng độ acid trong vòng 24 giờ. Bệnh nhân có thể tiếp tục sinh hoạt bình thường trong thời gian theo dõi. Phương pháp này ghi nhận tần suất trào ngược acid, nhưng thường được thực hiện trong bệnh viện do tính phức tạp.
Thử nghiệm điều trị bằng thuốc: Bệnh nhân có thể được điều trị thử nghiệm bằng thuốc ức chế bơm proton (PPIs). Nếu triệu chứng ho cải thiện trong thời gian dùng thuốc, điều này có thể cho thấy ho liên quan đến trào ngược dạ dày.

Chẩn đoán ho do trào ngược dạ dày thường dựa vào triệu chứng lâm sàng và phản ứng với điều trị, trong khi phương pháp theo dõi pH là công cụ bổ sung để xác định chính xác hơn.

Biện pháp điều trị ho do trào ngược dạ dày hiệu quả

Biện pháp điều trị ho do trào ngược dạ dày phụ thuộc vào mức độ nghiêm trọng của triệu chứng, nguyên nhân cụ thể và phản ứng của cơ thể đối với các phương pháp điều trị. Các phương pháp bao gồm:

1. Thay đổi lối sống

Thay đổi lối sống là một biện pháp quan trọng trong điều trị ho do trào ngược dạ dày. Các thay đổi bao gồm:

Ăn uống hợp lý: Tránh thực phẩm kích thích như thực phẩm cay, chua, đồ uống có cồn và caffeine. Ăn thành nhiều bữa nhỏ và hạn chế ăn khuya.
Giảm cân: Nếu thừa cân, giảm cân có thể giảm áp lực lên dạ dày và giảm triệu chứng trào ngược.
Ngừng hút thuốc: Thuốc lá có thể làm tăng triệu chứng trào ngược dạ dày.
Nâng cao đầu giường: Ngủ với đầu giường nâng cao có thể giúp giảm tình trạng trào ngược acid vào ban đêm.

2. Sử dụng thuốc

Ho chỉ là phản ứng của cơ thể nhằm bảo vệ đường hô hấp khi bị trào ngược. Do đó, để điều trị dứt điểm ho, bác sĩ có thể chỉ định các loại thuốc điều trị trào ngược dạ dày, chẳng hạn như:

trào ngược dạ dày gây ho kéo dài — Sử dụng thuốc điều trị trào ngược dạ dày gây ho theo chỉ định của bác sĩ

Các loại thuốc thường được chỉ định bao gồm:

Thuốc ức chế bơm proton (PPI), chẳng hạn như omeprazole, lansoprazole, pantoprazole, rabeprazole, esomeprazole giúp giảm acid dạ dày mạnh mẽ. Nên dùng trước bữa ăn sáng 30 – 60 phút để đạt hiệu quả tối ưu.
Thuốc trung hòa acid: Antacid và alginate-antacid giảm triệu chứng nhanh chóng và có thể dùng đơn độc trong trường hợp nhẹ.
Thuốc kháng thụ thể H2: Cimetidin, ranitidin, famotidin có thể dùng đơn độc hoặc phối hợp với PPI và thuốc trung hòa acid, đặc biệt hiệu quả trước khi ngủ.
Thuốc điều hòa vận động: Metoclopramide và domperidone giúp giảm trào ngược bằng cách thúc đẩy vận động dạ dày và tăng áp lực cơ vòng thực quản. Sử dụng cẩn thận vì có thể gây tác dụng phụ.

3. Giảm ho với mẹo dân gian

Có một số mẹo dân gian có thể giúp giảm ho do trào ngược dạ dày bằng cách làm dịu cổ họng và giảm viêm, từ đó hỗ trợ cải thiện triệu chứng một cách tự nhiên và an toàn.

Các mẹo phổ biến bao gồm:

Mật ong và gừng: Đun vài lát gừng tươi với 200 ml nước ấm trong vài phút. Chờ nước còn ấm thì cho thêm 1 – 2 muỗng mật ong, khuấy đều, dùng uống để làm dịu cổ họng và giảm ho.
Trà chanh mật ong: Pha nước chanh với mật ong với nước ấm, dùng uống có thể giúp làm dịu cơn ho và tăng cường hệ miễn dịch.
Súc miệng: Súc miệng bằng nước muối ấm để giảm kích thích, viêm họng và giúp giảm ho.
Tỏi và mật ong: Ngâm tỏi băm nhuyễn trong mật ong khoảng vài giờ, dùng uống có tác dụng giảm ho và tăng sức đề kháng.
Lá hẹ hấp mật ong: Hấp lá hẹ với mật ong và uống nước này giúp làm dịu cổ họng, giảm ho hiệu quả, đặc biệt phù hợp cho những cơn ho do trào ngược dạ dày gây ra.
Cam nướng mật ong: Nướng cam với mật ong, sau đó ăn để giảm ho và tăng cường sức khỏe phổi, hỗ trợ cải thiện triệu chứng ho một cách tự nhiên và an toàn.

Phòng ngừa ho do trào ngược dạ dày

Để phòng ngừa ho do trào ngược dạ dày một cách hiệu quả, cần kết hợp nhiều yếu tố, chẳng hạn như:

Chế độ ăn uống hợp lý: Tránh thực phẩm gây kích thích như đồ cay, chua, cà phê, rượu và đồ ăn nhiều chất béo. Ăn nhiều bữa nhỏ trong ngày thay vì ba bữa lớn để giảm áp lực lên dạ dày.
Duy trì cân nặng hợp lý: Thừa cân hoặc béo phì có thể làm tăng nguy cơ trào ngược. Giảm cân nếu cần thiết để giảm áp lực lên dạ dày và thực quản.
Tránh ăn khuya: Không nên ăn trong vòng 2 – 3 giờ trước khi đi ngủ để dạ dày có thời gian tiêu hóa thức ăn, giảm nguy cơ trào ngược acid.
Nâng cao đầu giường: Nâng đầu giường khoảng 15 – 20 cm giúp giảm trào ngược acid khi nằm ngủ, từ đó giảm triệu chứng ho.
Hạn chế hút thuốc và rượu bia: Hút thuốc và rượu bia làm suy yếu cơ vòng thực quản dưới, tăng nguy cơ trào ngược và ho.
Tuân thủ điều trị bằng thuốc: Nếu đã được chẩn đoán mắc chứng trào ngược dạ dày, hãy tuân thủ điều trị bằng thuốc ức chế acid theo hướng dẫn của bác sĩ để kiểm soát triệu chứng và ngăn ngừa ho do trào ngược.

Ho do trào ngược dạ dày là một triệu chứng phổ biến nhưng có thể kiểm soát được bằng cách thay đổi lối sống, tuân thủ điều trị và theo dõi các triệu chứng. Điều quan trọng là đến bệnh viện và trao đổi với bác sĩ để được tư vấn và chỉ định phương pháp điều trị phù hợp.