Bài viết được tham vấn chuyên môn bởi Lương Y Đỗ Minh Tuấn | Lĩnh vực khám chữa: Xương khớp Nơi công tác Phòng Chẩn Trị YHCT Đỗ Minh Đường – Hà Nội

Chữa đau lưng bằng ngải cứu là bài thuốc dân gian công hiệu và được áp dụng phổ biến. Trong đó ngải cứu là một loại thảo dược có khả năng giảm đau và hỗ trợ chữa viêm sưng hiệu quả.

Thực hư công dụng chữa đau lưng bằng ngải cứu

Chữa đau lưng bằng ngải cứu là bài thuốc dân gian lưu truyền từ lâu đời và được áp dụng phổ biến cho đến ngày nay. Trước khi tham khảo các cách dùng hiệu quả, bạn cần nắm rõ về đặc tính cũng như công dụng chữa bệnh của loại dược liệu này.

Đặc điểm sinh học của ngải cứu

Ngải cứu có tên khoa học là Artemisia vulgaris, thuộc họ Cúc (Asteraceae). Tại Việt Nam, loại cây này còn được gọi bằng nhiều cái tên khác tùy theo từng vùng miền, địa phương như cây ngải diệp, cỏ linh ti, cây nhả ngải, cây quá sú hoặc cây thuốc cứu…

Thảo dược là cây thân thảo sống lâu năm, với chiều cao trung bình từ 0.4 – 1m. Ở nước ta, ngải cứu rất dễ sống. Cây mọc thẳng đứng, có nhiều cành con và được phủ một lớp lông nhung mịn xung quanh thân, cành, cuống.

Lá ngải cứu thường mọc so le, hai mặt lá đều có lông tơ mịn, mặt dưới màu trắng, mặt trên màu xanh thẫm, phiến lá hình xẻ lông chim. Hoa ngải cứu thường mọc thành từng cụm, mọc ở đầu cành và có màu lục nhạt. Quả ngải cứu là loại quả bế không có lông.

Thời điểm thu hoạch ngải cứu tốt nhất là vào dịp Tết Đoan Ngọ. Đây là lúc ngải cứu chứa hàm lượng dược chất cao nhất đối với những cây ngải cứu trồng lâu năm. Lá sau khi thu hoạch sẽ được sơ chế làm sạch, phơi khô trong bóng râm để bảo quản sử dụng lâu dài.

Đặc tính công dụng chữa bệnh

Theo y học cổ truyền: Ngải cứu được ghi nhận là loại dược liệu có tính ấm, vị đắng, mùi thơm dịu… Công dụng chính là điều hóa khí huyết, ôn kinh, tiêu trừ hàn thấp, điều kinh, cầm máu, an thai, và đặc biệt là chỉ thống (giảm đau),…
Theo y học hiện đại: Nhiều nghiên cứu khoa học cho thấy trong lá ngải cứu có chứa hàm lượng cao tinh dầu và hoạt chất quý như flavonoid, acid amin, cholin, adenin, cineol, dehydro matricaria este, tricosanol, tetradecatrilin… có khả năng kháng khuẩn, chống viêm, giảm đau lưng. Đồng thời, các acid amin còn có khả năng điều trị các bệnh như viêm da, dị ứng ngoài da, nổi mề đay…

Có thể thấy những người bị đau lưng hoàn toàn có thể sử dụng ngải cứu để chữa trị các bệnh lý gây ra hoặc ít nhất cũng có thể đẩy lùi, làm giảm mức độ đau lưng.

Ngoài đau lưng, bạn cũng có thể dùng ngải cứu để chữa nhiều xương khớp khác như đau vai gáy, thoát vị đĩa đệm, thoái hóa cột sống, gai cột sống…

XEM THÊM: Gợi Ý 10 Mẹo Chữa Thoát Vị Đĩa Đệm Bằng Ngải Cứu Hay Nên Thử

Gợi ý 6 cách dùng ngải cứu chữa đau lưng hiệu quả

Bạn có thể sử dụng ngải cứu bằng nhiều cách khác nhau để nhanh chóng đẩy lùi cơn đau lưng như:

1. Uống nước ngải cứu + mật ong

Trong mật ong chứa hàm lượng cao các loại vitamin, khoáng chất, đặc biệt là chất chống oxy hóa có khả năng chống viêm, tăng cường sức đề kháng chung cho cơ thể.

Đồng thời, mật ong kết hợp với ngải cứu còn có khả năng tăng cường chức năng đĩa đệm, bảo vệ hệ xương khớp khỏe mạnh, giảm đau lưng và phòng ngừa các triệu chứng liên quan.

Cách thực hiện

Chuẩn bị 300gr ngải cứu và 3 – 4 muỗng mật ong;
Ngải cứu rửa sạch, cắt khúc rồi giã nát, thêm một ít nước để vắt lấy nước cốt;
Cho mật ong vào khuấy đều, chia làm 2 phần uống vào buổi sáng và tối.
Dùng hỗn hợp nước cốt ngải cứu và mật ong liên tục trong vòng 2 tuần sẽ giúp cải thiện cơn đau lưng hiệu quả.

2. Xoa bóp nước cốt ngải cứu + giấm gạo

Tương tự như ngải cứu, giấm gạo cũng có chứa một số hoạt chất có lợi với khả năng chống viêm, kích thích làm lành tổn thương nhanh chóng. Kết hợp ngải cứu với giấm gạo càng làm tăng hiệu quả chữa lành, tăng tuần hoàn máu, làm ấm cơ thể và giảm đau lưng rõ rệt sau vài lần thực hiện.

Cách thực hiện

Chuẩn bị 300gr ngải cứu và 200ml giấm gạo;
Rửa sạch lá ngải cứu, để ráo rồi giã nát, đổ giấm gạo vào trộn đều;
Cho hỗn hợp này vào nồi đun sôi lên cho đến khi cô đặc lại;
Đổ hỗn hợp này vào tấm vải sạch, buộc chặt đầu lại rồi xoa dọc theo sống lưng, kết hợp massage nhẹ nhàng tại vùng lưng đau nhức;
Thực hiện trong vòng 15 phút hoặc khi hỗn hợp nguội, có thể đổ ra đun nóng lên lại để xoa tiếp;
Cách này nên thực hiện trước khi đi ngủ và kiên trì áp dụng liên tục trong 15 ngày liên tiếp, trong vòng 3 – 5 tháng để đạt kết quả tốt nhất.

3. Chườm lưng bằng ngải cứu và muối hột

Ngải cứu sao nóng với muối hột có khả năng cải thiện lưu thông khí huyết, kích thích làm giãn các mạch máu ngoại vi, các chất trung gian chuyển hóa được đào thải nhanh hơn. Nhờ đó làm giãn cơ và giúp người bệnh hết đau lưng.

Cách thực hiện

Dùng một bó ngải cứu tươi, rửa sạch và để cho ráo nước;
Cho 1kg muối hột và ngải cứu vào sao nóng trên lửa vừa cho đến khi lá khô lại và tỏa mùi thơm;
Đổ hỗn hợp này ra một tấm vải hoặc khăn, buộc chặt đầu lại rồi chườm lên vùng lưng đau nhức;
Khuyến khích áp dụng từ 1 – 2 lần/ ngày để đạt kết quả khả quan.

Lưu ý muối hạt có thể tái sử dụng nhiều lần nếu bảo quản đúng cách, sau mỗi lần chườm xong hãy loại bỏ ngải cứu, cho muối vào túi hoặc hũ đựng sạch. Ngoài ra, cần lưu ý điều chỉnh nhiệt độ vừa phải, phù hợp và an toàn cho làn da, tránh gây bỏng.

4. Chữa đau lưng bằng cứu ngải nhung

Ngải cứu được thu hoạch, phơi khô, sao trên lửa nhỏ và mang đi hạ thổ 12 tiếng. Sau đó giã nát và chà xát nhuyễn, rây thành bột, bột này còn được gọi là ngải nhung.

Ngải nhung chính là phần xơ bột, chứa tinh dầu, bắt cháy và cháy lâu, không cặn. Một số trường hợp còn được bổ sung thêm một số loại dược liệu khác như bạc hà, quế, xạ hương… để tạo mùi thơm dễ chịu. Ngải nhung có thể dùng làm điếu ngải và mồi ngải tùy theo nhu cầu sử dụng.

Điếu ngải

Điếu ngải thực chất là lá ngải cứu rửa sạch, phơi sấy, nghiền nát và cuộn lại thành hình điếu, được sử dụng bằng cách đốt nóng lên và tác động trực tiếp đến các huyệt đạo của con người nhằm mục đích điều trị bệnh.

Theo y học cổ truyền, điếu ngải có tác dụng điều khí, khai thông tắc nghẽn tại huyệt đạo. Nhiệt nóng vừa phải từ điếu ngải có khả năng xâm nhập sâu vào huyệt đạo, giúp làm giãn các cơ khớp căng cứng, đem lại hiệu quả giảm đau rõ rệt. Điếu ngải cũng có mùi hương đặc trưng có tác dụng định tâm, an thần.

Để trị đau lưng bằng điếu ngải có 4 cách gồm: Cứu điếu ngải để yên, cứu nóng, cứu điếu ngải lên xuống và cứu điếu ngải xoay tròn.

Cứu điếu ngải để yên: Còn được gọi là cứu ấm. Đặt điếu ngải cách da khoảng 2cm, đợi đến khi vùng huyệt được cứu ửng hồng và người bệnh có cảm giác ấm nóng là được.
Cứu xoay tròn: Châm đốt phần đầu điếu ngải, hơ cách vị trí huyệt khoảng 1 – 2cm, di chuyển theo vòng tròn từ trong ra ngoài, từ hẹp đến rộng.
Cứu điếu ngải lên xuống: Còn gọi là cứu mổ cò. Được thực hiện bằng cách đốt đầu điếu ngải, đưa lại gần vị trí huyệt cần cứu rồi dịch ra xa, thực hiện liên tục nhiều lần. Mỗi huyệt cứu khoảng 2 – 5 phút.
Cứu nóng: Mỗi điếu ngải khoảng 2 – 3cm, đốt gián tiếp thông qua 1 lát gừng, tỏi, muối hoặc kim châm cứu. Công dụng tùy thuộc vào từng loại vật dẫn. Chẳng hạn như cứu qua tỏi sẽ giúp tiêu viêm trừ độc, giảm đau. Cứu qua gừng giúp ôn trung tán hàn, cứu qua kim giúp dẫn nhiệt vào sâu hơn, giảm đau lưng tốt hơn…

Mồi ngải

Tương tự như trị đau lưng bằng điếu ngải, mồi ngải được áp dụng rất phổ biến trong y học cổ truyền và đem lại hiệu quả cao, an toàn cho sức khỏe người bệnh.

Phương pháp này gồm 2 cách là cứu mồi trực tiếp và cứu mồi gián tiếp.

Cứu mồi trực tiếp: Mồi ngải được nén thành hình tháp, đặt trực tiếp lên vị trí huyệt đạo cần cứu. Châm cháy đầu ngải rồi đợi cho đến khi ngải cháy đến nửa mồi thì thay mồi ngải mới. Thực hiện cho đến khi vùng da tại vị trí này hiện lên quầng đỏ.
Cứu mồi gián tiếp: Thay vì đặt mồi ngải trực tiếp lên huyệt đạo, sẽ phải lót một lát gừng hoặc tỏi ở giữa da và mồi ngải. Vật dẫn này nhằm tăng thêm tác dụng của phép cứu, tuy nhiên lại dễ gây bỏng nên cần hết sức chú ý khi thực hiện.

Ngoài ra, hiện nay có rất nhiều dụng cụ hỗ trợ chữa đau lưng bằng cứu ngải đơn giản và an toàn hơn như máy ngải cứu, hộp xông ngải cứu hoặc đệm ngải cứu…

5. Rượu ngải cứu

Ngoài ngải cứu thì chanh, bưởi cũng là những loại dược liệu tốt cho xương khớp. Theo nghiên cứu, trong chanh, bưởi chứa hàm lượng cao vitamin C với khả năng chống oxy hóa, tăng cường sức đề kháng, đẩy lùi giảm thiểu cơn đau lưng và phòng ngừa các bệnh lý xương khớp nói chung.

Cách thực hiện

Chuẩn bị 200gr ngải cứu tươi, 2 vỏ bưởi, 1kg chanh không hạt, 200gr đường phèn và 1 lít rượu trắng;
Sơ chế rửa sạch các nguyên liệu rồi để ráo nước, chanh không hạt cắt thành từng lát;
Xếp các nguyên liệu ra khay mang đi sao vàng và phơi nắng 1 ngày;
Cho hết các nguyên liệu vào hũ thủy tinh sạch, xếp đường phèn vào từng lớp nguyên liệu rồi đổ rượu vào ngâm.
Đậy kín nắp hũ thủy tinh, để ở nơi khô ráo thoáng mát và ngâm trong vòng 1 tuần là có thể sử dụng được.
Người bị đau lưng có thể sử dụng mỗi ngày, mỗi lần khoảng 5ml trong mỗi bữa ăn. Kiên trì sử dụng trong vòng 1 tháng sẽ giúp giảm đau lưng rõ rệt.

XEM THÊM: Gợi Ý10 Bài Thuốc Ngâm Rượu Chữa Đau Lưng Hay Được Áp Dụng

6. Chế biến các món ăn có ngải cứu

Ngoài các bài thuốc dân gian vừa kể trên, người bị đau lưng cũng có thể sử dụng ngải cứu chế biến thành các món ăn thơm ngon, bổ dưỡng. Một vài món ăn giảm đau lưng từ ngải cứu như:

Canh ngải cứu thịt heo;
Trứng hấp hoặc chiên với ngải cứu;
Canh cá diếc ngải cứu;
Gà ác hầm ngải cứu;
Tim heo hầm ngải cứu;
Chân giò hầm ngải cứu;
…

Lưu ý khi dùng ngải cứu giảm đau lưng

Ngải cứu là loại dược liệu tự nhiên vừa có khả năng chữa bệnh đau lưng vừa tốt cho sức khỏe. Nhưng để đạt được kết quả như mong muốn, người bệnh cần lưu ý một số vấn đề sau trong quá trình sử dụng:

Lá ngải cứu chỉ nên sử dụng như phương pháp hỗ trợ trong thời gian ngắn chứ không có tác dụng chữa bệnh lâu dài.
Hầu hết các cách trị đau lưng bằng ngải cứu chỉ phù hợp với những trường hợp nhẹ, chưa có biến chứng. Không nên áp dụng với người bị bệnh nặng, biến chứng nghiêm trọng.
Không lạm dụng ngải cứu hoặc thay thế cho các biện pháp điều trị y học khác.
Hàm lượng dược chất trong ngải cứu khá cao, nên sử dụng với liều lượng phù hợp. Tránh ăn hoặc uống quá nhiều tại cùng một thời điểm hoặc trong cùng 1 ngày để ngăn tác dụng phụ. Cụ thể như buồn nôn, nôn ói, co thắt ruột, ngộ độc thần kinh trung ương, co giật, run tay, run chân hoặc rối loạn nhịp tim…
Liều dùng ngải cứu được khuyến cáo là không quá 500gr trong 1 lần và không dùng quá 3 lần/ tuần.
Tuyệt đối không sử dụng nước sắc lá ngải cứu hàng ngày, liên tục trong thời gian dài hoặc dùng hàng ngày thay thế trà.
Chống chỉ định sử dụng ngải cứu với người mắc bệnh gan, thận, rối loạn đường ruột cấp tính, phụ nữ mang thai, người dị ứng với bất kỳ thành phần nào trong ngải cứu…
Trong quá trình sử dụng ngải cứu chữa đau lưng, người bệnh cần theo dõi kỹ phản ứng của cơ thể cũng như kết quả điều trị. Nếu xuất hiện các biểu hiện bất thường hoặc sử dụng trong thời gian dài nhưng không hiệu quả, hãy ngưng lại và đến bệnh viện để được xử lý kịp thời.

Chữa đau lưng bằng ngải cứu là mẹo chữa dân gian đơn giản và hiệu nghiệm. Ngải cứu dễ tìm hái hoặc tìm mua với chi phí rẻ và cách thực hiện cũng rất đơn giản. Tuy nhiên, hãy sử dụng đúng cách, đúng liều lượng và thời gian dùng phù hợp để đạt hiệu quả điều trị rõ rệt, tránh tác dụng phụ.