Bài viết được tham vấn chuyên môn bởi Lương Y Đỗ Minh Tuấn | Lĩnh vực khám chữa: Dị ứng Nơi công tác Phòng Chẩn Trị YHCT Đỗ Minh Đường – Hà Nội

Dị ứng cơ địa là một tình trạng miễn dịch, trong đó hệ thống miễn dịch của cơ thể phản ứng quá mức với các chất vô hại, từ đó gây ngứa ngáy, sưng viêm, phù nề, hắt hơi, sổ mũi, đau họng, khó thở, thậm chí là tử vong.

Dị ứng cơ địa là bệnh gì?

Dị ứng cơ địa là một bệnh da liễu phổ biến, có thể xảy ra ở mọi lứa tuổi, giới tính, nhưng thường gặp ở trẻ em. Bệnh được gây ra bởi cơ địa bẩm sinh của người bệnh, khi cơ thể tiếp xúc với các tác nhân dị ứng.

Khi cơ thể tiếp xúc với tác nhân dị ứng, chẳng hạn như thức ăn, bụi bẩn, lông động vật, hệ miễn dịch sẽ kích hoạt cơ chế sản sinh kháng thể IgE để chống lại. Khi 2 yếu tố này gặp nhau, cơ thể sẽ phóng thích histamin quá mức.

Histamin là một chất trung gian gây viêm, được sản sinh bởi các tế bào mast trong cơ thể. Histamin gây ra các triệu chứng của dị ứng như nổi mẩn đỏ, sưng viêm, ngứa ngáy.

Dựa vào mức độ và tiến triển của bệnh, bệnh được chia thành 3 cấp độ:

Cấp tính: Các triệu chứng xuất hiện đột ngột và dữ dội, thường kéo dài trong vài ngày hoặc vài tuần.
Bán cấp: Các triệu chứng xuất hiện từng đợt, mỗi đợt kéo dài vài tuần hoặc vài tháng.
Mạn tính: Các triệu chứng xuất hiện dai dẳng, kéo dài hơn 6 tháng.

Tham khảo thêm: 10 Cách chữa dị ứng nổi mề đay khi ra gió có thể bạn chưa biết

Dị ứng cơ địa có nguy hiểm không?

Dị ứng cơ địa có thể nguy hiểm hoặc không nguy hiểm, tùy thuộc vào mức độ nghiêm trọng của phản ứng dị ứng. Hầu hết các trường hợp bệnh không quá nguy hiểm, tự thuyên giảm và biến mất trong thời gian ngắn.

Tuy nhiên, một số trường hợp phản ứng dị ứng tiến triển nghiêm trọng, biến chứng thành sốc phản vệ cực kỳ nguy hiểm, thậm chí đe dọa tính mạng của người bệnh.

Sốc phản vệ là một phản ứng dị ứng nghiêm trọng, đe dọa tính mạng, xảy ra khi cơ thể giải phóng một lượng lớn histamin và các chất trung gian hóa học khác vào máu. Các triệu chứng của sốc phản vệ bao gồm:

Khó thở
Sưng mặt, lưỡi, môi
Buồn nôn, nôn mửa
Mạch nhanh, huyết áp thấp
Mất ý thức

Một số dấu hiệu nguy hiểm:

Triệu chứng xuất hiện đột ngột và dữ dội
Triệu chứng lan rộng nhanh chóng
Triệu chứng không đáp ứng với thuốc
Có tiền sử sốc phản vệ

Nếu bạn gặp phải bất kỳ dấu hiệu cảnh báo nào trên, cần đi khám bác sĩ ngay lập tức để được điều trị kịp thời.

Nguyên nhân gây dị ứng cơ địa

Nguyên nhân chính xác của dị ứng cơ địa vẫn chưa được biết rõ, nhưng có thể liên quan đến các yếu tố di truyền và môi trường.

viêm da dị ứng cơ địa — Một số người có thể có cơ địa dị ứng với thực phẩm, chẳng hạn như đậu phộng

Yếu tố di truyền:

Dị ứng cơ địa có tính chất gia đình, nghĩa là những người có người thân trong gia đình bị dị ứng cơ địa thì có nguy cơ mắc bệnh cao hơn. Nghiên cứu cho thấy, nếu bố mẹ có tiền sử mắc bệnh này thì thế hệ con cái cũng sẽ có tỷ lệ mắc bệnh rất cao, trên 60%.

Yếu tố môi trường:

Tiếp xúc với các dị nguyên trong không khí: Các dị nguyên trong không khí bao gồm phấn hoa, bụi, lông động vật, nấm mốc,… Khi tiếp xúc với các dị nguyên này, hệ miễn dịch của người có cơ địa dị ứng sẽ phản ứng quá mức, dẫn đến các triệu chứng của dị ứng.
Dị ứng thức ăn: Một số loại thực phẩm dễ gây dị ứng như hải sản (tôm, cua, cá…), đậu phộng, thịt bò, bột ngọt, trứng, sữa…
Tiếp xúc với các chất gây kích ứng da: Các chất gây kích ứng da bao gồm chất tẩy rửa, xà phòng, nước nóng,… Khi tiếp xúc với các chất này, da có thể bị khô, bong tróc, ngứa,… và dễ bị kích ứng hơn bởi các dị nguyên.
Thụt ối quá mức trong thai kỳ: Thụt ối quá mức trong thai kỳ có thể làm tăng nguy cơ dị ứng ở trẻ sơ sinh.
Sống ở các khu vực có khí hậu khô: Khí hậu khô có thể làm tăng nguy cơ mắc dị ứng, đặc biệt là ở trẻ em.

Dấu hiệu nhận biết dị ứng cơ địa

Dị ứng cơ địa có thể gây ra các triệu chứng khác nhau, tùy thuộc vào loại dị nguyên gây ra phản ứng. Các triệu chứng phổ biến nhất bao gồm:

Nổi mẩn đỏ: Mẩn đỏ thường xuất hiện ở các vùng da tiếp xúc với dị nguyên, chẳng hạn như da mặt, cổ, cánh tay, chân,… Mẩn đỏ có thể kèm theo mụn nước, ngứa dữ dội.
Ngứa: Ngứa có thể xảy ra ở bất kỳ vị trí nào trên cơ thể, nhưng thường gặp nhất ở da mặt, cổ, cánh tay, chân,… Ngứa có thể khiến người bệnh gãi nhiều, dẫn đến trầy xước da và nhiễm trùng.
Da khô: Đặc biệt là ở trẻ em, có thể khiến da bị bong tróc, nứt nẻ, dễ bị tổn thương.

Ngoài ra, bệnh cũng có thể gây ra các triệu chứng khác, chẳng hạn như:

Hắt hơi, chảy nước mũi
Thở khò khè
Khó thở

Nếu bạn có bất kỳ triệu chứng nào của dị ứng cơ địa, hãy đi khám bác sĩ để được chẩn đoán và điều trị kịp thời.

Tìm hiểu thêm: Dị ứng thời tiết lạnh: Dấu hiệu và Cách điều trị

Phương pháp điều trị dị ứng cơ địa hiệu quả

Loại bỏ tác nhân gây dị ứng

Nếu bạn bị dị ứng cơ địa, hãy loại bỏ các tác nhận dị ứng ra khỏi môi trường xung quanh. Đây là bước quan trọng nhất để ngăn chặn sự tiến triển của bệnh.

bị dị ứng cơ địa phải làm sao — Hút bụi, dọn dẹp nhà cửa sạch sẽ để hạn chế nguy cơ dị ứng

Tùy theo loại dị nguyên là gì mà cách xử lý sẽ khác nhau, chẳng hạn như:

Dị ứng với thức ăn: Kích thích cổ họng để nôn ra thức ăn dị ứng, tránh tiếp xúc với các loại thực phẩm nghi ngờ gây dị ứng.
Dị ứng với thời tiết, môi trường: Tránh tiếp xúc với các tác nhân gây dị ứng như phấn hoa, bụi, lông động vật, nấm mốc,…
Dị ứng với lông thú cưng: Ngưng nuôi thú cưng, vệ sinh nhà cửa sạch sẽ để loại bỏ lông thú cưng.

Áp dụng các cách giảm ngứa ngáy

Ngứa là triệu chứng phổ biến nhất của dị ứng cơ địa. Để giảm ngứa, bạn có thể áp dụng một số cách sau:

Chườm lạnh/ tắm nước mát: Nhiệt lạnh có tác dụng làm giảm lưu thông máu đến tổn thương dị ứng, làm co mạch và giảm khả năng cảm thụ cơn ngứa.
Tắm bột yến mạch: Bột yến mạch chứa nhiều vitamin & khoáng chất cần thiết cho làn da, đặc biệt hoạt chất avenanthramides giúp giảm ngứa ngáy, xoa dịu tổn thương sưng viêm và thúc đẩy quá trình phục hồi những tế bào da bị tổn thương do dị ứng.
Tắm lá trà xanh: Trong lá chè xanh chứa hàm lượng cao chất chống oxy hóa EGCG, quercetin, polyphenol và nhiều khoáng chất khác. Chúng có khả năng kháng viêm, chống khuẩn và giảm ngứa ngáy, sưng viêm trên làn da nhanh chóng.
Bôi kem dưỡng ẩm: Làn da bị dị ứng thường có xu hướng xấu đi, khô ráp, sần sùi và bong tróc gây cảm giác ngứa ngáy khó chịu. Để khắc phục, bạn hãy thử bôi kem dưỡng ẩm lên vùng da này từ 2 – 3 lần/ ngày.

Có thể bạn quan tâm: Cách chữa dị ứng cơ địa bằng Thuốc Nam an toàn từ thảo dược

Áp dụng mẹo dân gian

Có một số mẹo dân gian giúp kiểm soát các triệu chứng dị ứng hiệu quả, chẳng hạn như:

Uống trà gừng mật ong: Gừng và mật ong có tác dụng giảm viêm, kháng khuẩn, xoa dịu cổ họng, giảm ho khan, hỗ trợ tiêu hóa.
Súc họng/ rửa mũi bằng nước muối sinh lý: Giúp làm sạch đường hô hấp, loại bỏ chất gây dị ứng, giảm sổ mũi, đau họng.
Dùng lá trầu không, lá sài đất, lá khế: Đun lấy nước tắm hoặc rửa vùng da bị dị ứng giúp kháng khuẩn, chống viêm, giảm ngứa.

2. Điều trị bằng thuốc Tây

Dị ứng cơ địa là một tình trạng của hệ miễn dịch phản ứng quá mức với các chất gây dị ứng, dẫn đến các triệu chứng như ngứa ngáy, nổi mẩn đỏ, sưng phù, hắt hơi, sổ mũi, đau họng,…

thuốc dị ứng cơ địa của nhật — Sử dụng thuốc theo chỉ định của bác sĩ để đạt hiệu quả điều trị tốt nhất

Các loại thuốc thường dùng:

Thuốc kháng histamine: Là loại thuốc phổ biến nhất, có tác dụng giảm ngứa, sưng viêm, phù nề.
Thuốc bôi/ dung dịch sát khuẩn: Dùng cho trường hợp dị ứng da do tiếp xúc với nọc độc côn trùng, dịch mủ thực vật…
Epinephrine: Dùng cho trường hợp dị ứng nghiêm trọng, có dấu hiệu sốc phản vệ.
Thuốc chống xung huyết: Dùng cho trường hợp viêm mũi dị ứng.
Thuốc Corticoid: Dùng cho trường hợp dị ứng gây sưng phù toàn thân hoặc chỉ sưng ở một vài chỗ.
Thuốc kháng sinh: Dùng cho trường hợp dị ứng ngoài da bị bội nhiễm.
Thuốc giảm đau: Dùng cho trường hợp dị ứng ngoài da quá nặng gây đau nhức.

Liều dùng và cách sử dụng thuốc sẽ được bác sĩ chỉ định cụ thể tùy theo từng trường hợp cụ thể.

Lưu ý:

Không tự ý mua thuốc sử dụng khi chưa có chỉ định của bác sĩ.
Tuân thủ đúng theo chỉ dẫn của bác sĩ để đạt được hiệu quả điều trị tốt nhất và giảm thiểu tác dụng phụ.

Tham khảo: Dị ứng cơ địa nên ăn gì, kiêng gì để phòng bệnh tái phát

Phòng ngừa dị ứng cơ địa

Dị ứng cơ địa là một bệnh lý mãn tính, không thể chữa khỏi hoàn toàn. Tuy nhiên, có thể phòng ngừa bệnh tái phát bằng cách thực hiện các biện pháp sau:

Tránh tiếp xúc với các chất gây dị ứng: Đây là biện pháp quan trọng nhất để phòng ngừa dị ứng. Người bệnh cần xác định được các chất gây dị ứng của mình và tránh tiếp xúc với các chất này.
Giữ vệ sinh môi trường sống: Sống trong môi trường sạch sẽ, thoáng mát sẽ giúp giảm thiểu nguy cơ tiếp xúc với các chất gây dị ứng.
Tăng cường sức đề kháng: Sức đề kháng tốt sẽ giúp cơ thể chống lại các tác nhân gây dị ứng.

Một số mẹo phòng ngừa:

Khi đi ra ngoài, đeo khẩu trang.
Tránh mặc quần áo bó sát.
Không sử dụng đồ trang sức bằng kim loại.
Nếu bị dị ứng thực phẩm, cần đọc kỹ thành phần của thực phẩm trước khi ăn.

Nếu có bất cứ dấu hiệu hoặc triệu chứng nào của dị ứng cơ địa, người bệnh nên đến bệnh viện ngay lập tức để được chẩn đoán và điều trị theo hướng dẫn.