Hội Chứng Thận Hư Kháng Thuốc Và Cách Điều Trị Tốt Nhất

Hội chứng thận hư kháng thuốc thường gặp ở những bệnh nhân đang trong quá trình điều trị với corticoid và steroid. Điều này xảy ra khi người bệnh dùng thuốc kéo dài và liều cao dẫn đến hiện tượng nhờn thuốc, gây khó khăn trong việc kiểm soát bệnh.

Hội chứng thận hư kháng thuốc là gì?

Hội chứng thận hư là thuật ngữ chỉ sự rối loạn của thận gây ra nhiều chứng bệnh nghiêm trọng. Tình trạng này làm giảm protein máu, tăng lipid máu và tăng hàm lượng protein đào thải qua nước tiểu. Những người mắc hội chứng thận hư thường có mặt, tay và chân phù nề, cơ thể mệt mỏi suy kiệt, suy dinh dưỡng do thiếu protein.

Để tránh hội chứng thận hư gây bệnh thận mãn tính và nhiều vấn đề khác, bệnh nhân thường được yêu cầu dùng thuốc trị triệu chứng và nguyên nhân. Đồng thời kết hợp chế độ ăn uống để khắc phục.

Tuy nhiên không ít trường hợp mắc hội chứng thận hư kháng thuốc. Bệnh lý này thể hiện cho tình trạng hội chứng thận hư không còn được kiểm soát bởi thuốc.

Hội chứng thận hư kháng thuốc thường gặp ở những bệnh nhân sử dụng dài ngày với Corticoid và hội chứng thận hư tiên phát. So với giai đoạn khởi phát và đáp ứng thuốc, giai đoạn kháng thuốc nghiêm trọng hơn. Cụ thể bệnh nhân dễ gặp biến chứng, bệnh tiến triển nhanh và gây nhiều khó khăn hơn trong quá trình kiểm soát.

Nguyên nhân gây hội chứng thận hư kháng thuốc

Bệnh xảy ra sau khi dùng Prednisone với 2mg/ kg trọng lượng /ngày trong 4 tuần và truyền tĩnh mạch Methylprednisolone 1000mg/ 1,73m2/ 48h 3 lần nhưng không có đáp ứng tốt.

Tình trạng này thường xảy ra do những nguyên nhân sau:

• Dùng thuốc kéo dài và lạm dụng

Dùng thuốc kéo dài và lạm dụng (đặc biệt là Corticoid hoặc Steroid) là nguyên nhân chủ yếu khiến một người mắc hội chứng thận hư kháng thuốc.

Corticoid thuộc nhóm thuốc kháng viêm và ứng chế miễn dịch. Thuốc có hoạt chất mạnh, khi dùng có thể giảm nhanh tình trạng viêm sưng, đau và phản ứng quá mức của hệ miễn dịch. Đồng thời giúp kiểm soát tốt triệu chứng của thận hư.

Tuy nhiên việc sử dụng Corticoid kéo dài và liều cao không chỉ gây nhiều tác dụng phụ nghiêm trọng mà còn xảy ra tình trạng ngộ độc Corticoid, kháng thuốc (nhờn thuốc). Điều này còn được gọi là hội chứng thận hư kháng Corticoid / Steroid.

• Thận hư tiên phát

Kết quả thống kê cho thấy, 10% trường hợp thận hư tiên phát có dấu hiệu kháng thuốc trong quá trình điều trị. Khi điều này xảy ra, người bệnh sẽ có nguy cơ cao bị suy thận mạn tính. So với nữ giới, thận hư tiên phát thường phổ biến hơn ở nam giới và trẻ em.

Dấu hiệu nhận biết hội chứng thận hư kháng thuốc

Những trường hợp mắc chứng thận hư kháng thuốc khi dùng thuốc sẽ không đạt hiệu quả như ban đầu, loại thuốc đang dùng hoàn toàn không có khả năng kiểm soát bệnh.

Ngoài ra thận hư và triệu chứng của bệnh sẽ trở nên nghiêm trọng hơn, người bệnh mệt mỏi thường xuyên, không có sức sống, bụng chướng, phù nề tăng, ăn uống kém và nồng độ protein đào thải trong nước tiểu tăng cao.

Hội chứng thận hư kháng thuốc có nguy hiểm không?

Chứng thận hư kháng thuốc là giai đoạn nghiêm trọng của bệnh. Khi điều trị bằng thuốc không hiệu quả, người bệnh sẽ có nguy cơ bị suy thận mạn tính và cần lọc thận do bệnh tiến triển nhanh.

Hơn nữa bệnh lý này và những loại thuốc liên quan sẽ gây ra nhiều biến chứng nghiêm trọng sau:

• Giảm hoạt động của hệ thần kinh
• Tăng nguy cơ xuất huyết ở hệ tiêu hóa
• Suy tim ứ huyết
• Hội chứng thận hư kháng Corticoid gây ra những biến chứng về mắt, chẳng hạn như tăng nhãn áp, đục thủy tinh thể…
• Suy giảm hệ miễn dịch
• Loãng xương do dùng Corticoid kéo dài trong điều trị hội chứng thận hư
• Biến chứng do đột ngột ngưng sử dụng Corticoid:
  • Suy tuyến thượng thận muộn
  • Suy tuyến thượng thận cấp
  • Tăng nguy cơ tử vong
• Huyết áp cao
• Thuyên tắc tĩnh mạch (hình thành cục máu đông)
• Suy dinh dưỡng
• Thiếu máu
• Hội chứng Cushing
• Tăng nguy cơ nhiễm trùng
• Chậm phát triển thể chất

Chẩn đoán hội chứng thận hư kháng thuốc

Để chẩn đoán hội chứng thận hư kháng thuốc, bác sĩ tiến hành kiểm tra tiền sử bệnh, quá trình điều trị và khả năng kiểm soát bệnh lý của một số loại thuốc. Ngoài ra người bệnh sẽ được chỉ định một số xét nghiệm cụ thể nhằm đánh giá bệnh lý và các biến chứng có thể gặp.

Dưới đây là những xét nghiệm thường được yêu cầu:

• Xét nghiệm máu: Xét nghiệm này được chỉ định để đo chỉ số và xác định một số vấn đề liên quan đến hội chứng thận hư, chức năng của thận. Cụ thể như:
  • Albumin huyết thanh
  • Chỉ số BUN
  • Nồng độ cholesterol và triglyceride trong máu
  • Yếu tố dạng thấp
  • Virus. Chẳng hạn như viêm gan siêu vi B và C.
• Xét nghiệm nước tiểu: Thường được chỉ định để đo nồng độ protein trong nước tiểu. Điều này giúp xác định mức độ nghiêm trọng của hội chứng thận hư. Ngoài ra xét nghiệm nước tiểu còn cho phép kiểm tra số lượng thuốc bị đào thải ra ngoài và không có tác dụng.
• Sinh thiết thận: Một mẫu mô nhỏ được lấy ra từ thận của bạn và đưa đến phòng xét nghiệm để kiểm tra, xác định vấn đề đang gặp phải.

Phương pháp điều trị hội chứng thận hư kháng thuốc

Nếu đáp ứng Corticoid nhưng lệ thuộc vào thuốc hoặc tái phát, bác sĩ chỉ định thuốc độc tế bào để cải thiện tình trạng và duy trì lui bệnh. Nhóm thuốc này được sử dụng không quá 3 tháng.

Người bệnh có thể được yêu cầu sử dụng Cyclosporine ở liều 3 – 5 mg/ kg trọng lượng/ ngày (trung bình 100mg/ ngày) trong vòng 4 – 6 tháng. Đây là một loại thuốc ức chế miễn dịch mạnh, có khả năng thay thế Corticoid kiểm soát bệnh.

• Nếu đáp ứng tốt: Tiếp tục sử dụng Cyclosporine >12 tháng để duy trì lui bệnh, sau đó giảm dần.
• Nếu không dung nạp hoặc không đáp ứng với Cyclosporine: Bệnh nhân được sử dụng Dexamethasone liều cao kết hợp với Mycophenolate mofetil (MMF).

Bên cạnh Cyclosporine, thuốc Mecophenolat mofetin cũng đang được nghiên cứu về hiệu quả khi sử dụng trong điều trị hội chứng thận hư kháng corticoid.

Trong nhiều trường hợp, Corticoid được dùng kết hợp với thuốc độc tế bào (Cyclophosphamid, Azathioprin) khi không đáp ứng, đáp ứng không hoàn toàn hoặc phụ thuộc vào thuốc Corticoid. Điều này có thể cho lại đáp ứng tốt.

Hiếm khi lọc thận được chỉ định. Tuy nhiên phương pháp này sẽ mang đến lợi ích cho những bệnh nhân mắc hội chứng thận hư kháng thuốc dẫn đến suy thận mạn tính, mất chức năng lọc máu của thận.

Điều quan trọng trong điều trị là bệnh nhân cần khám kỹ lưỡng, sớm phát hiện và điều trị bệnh lý dưới hướng dẫn của bác sĩ chuyên khoa.

Chăm sóc người có hội chứng thận hư kháng thuốc

Trong quá trình điều trị, người bệnh cần có những biện pháp chăm sóc phù hợp. Điều này giúp hỗ trợ phục hồi cơ thể, duy trì thời gian lui bệnh của hội chứng thận hư kháng thuốc.

Hãy dành nhiều thời gian nghỉ ngơi. Tránh vận động hoặc lao động gắng sức để thận và cơ thể có thời gian phục hồi. Dành 30 – 60 phút mỗi ngày đi bộ nhẹ nhàng hoặc tập thể dục (chẳng như yoga). Luyện tập hợp lý giúp nâng cao sức khỏe và sức đề kháng. Từ đó tăng khả năng chống bệnh của cơ thể.

Bên cạnh thói quen sinh hoạt, người bệnh cần đặc biệt chú ý đến chế độ ăn uống. Hãy xây dựng một chế độ ăn uống hợp lý, đầy đủ dinh dưỡng và lành mạnh. Nghiên cứu cho thấy, chế độ ăn uống cho người hội chứng thận hư có thể góp phần cải thiện bệnh lý.

Thực phẩm nên bổ sung

• Protein nạc: Tăng cường bổ sung protein nạc từ thịt trắng, trứng, sữa tách béo, các loại hạt… có thể giúp bổ sung hàm lượng protein cần thiết, bù đắp cho lượng protein đã mất do thận đào thải. Mặc dù vậy, người bệnh cần tránh tiêu thụ quá mức dẫn đến dư thừa protein.
• Năng lượng: Người bệnh cần đảm bảo bổ sung đủ năng lượng (khoảng 35 – 40 kcalo/ kg/ ngày) để chống mệt mỏi suy kiệt cho hội chứng thận hư kháng thuốc.
• Bổ sung đầy đủ vitamin và khoáng chất: Ăn nhiều rau củ, trái cây tươi (như cam, lựu, táo, lê, các loại quả mọng, đu đủ, cà rốt, cà chua, ớt chuông, bông cải xanh, rau lá xanh…) để tăng cường bổ sung vitamin và khoáng chất. Điều này giúp nâng cao sức khỏe tổng thể và cải thiện hệ thống miễn dịch. Một số loại vitamin như A, C, E… còn có đặc tính chống oxy hóa và kháng viêm.
• Thực phẩm giàu chất xơ: Bổ sung chất xơ từ các loại đậu, hạt, rau xanh, củ và trái cây có thể giảm cholesterol xấu (LDL) và cholesterol toàn phần. Từ đó ngăn bệnh thêm nghiêm trọng.
• Thực phẩm chứa tinh bột và đường: Người bệnh nên ăn thực phẩm chứa tinh bột và đường để bổ sung hàm lượng calo cần thiết cho cơ thể.

Thực phẩm cần tránh

• Chế độ ăn ít muối: Giảm lượng muối ăn để làm giảm áp lực lên thận, giảm phù nề và ngăn tăng huyết áp.
• Không uống nhiều nước: Tránh ăn nhiều thực phẩm lỏng và uống nhiều nước. Bởi điều này có thể góp phần tăng đào thải protein qua nước tiểu. Tham khảo ý kiến bác sĩ để được hướng dẫn tiêu thụ lượng nước phù hợp.
• Hạn chế kali, phospho: Người bệnh cần hạn chế kali, phospho để tránh phù. Đặc biệt là khi bị mất chức năng thận.
• Không ăn thực phẩm nhiều dầu mỡ và chất béo: Tránh ăn chất béo kém lành mạnh, không ăn những loại thực phẩm chiên rán nhiều dầu mỡ. Bởi nhóm thực phẩm có thể làm tăng áp lực và tăng nguy cơ suy thận ở bệnh nhân kháng thuốc. Thay vào đó nên tiêu thụ chất béo lành mạnh ở mức vừa phải, chẳng hạn như omega-3.
• Ngừng tiêu thụ rượu bia và thuốc lá: Rượu bia và thuốc lá đều không tốt cho thận và những cơ quan khác. Vì vậy người bệnh nên tránh xa.

Hội chứng thận hư kháng thuốc là một giai đoạn nặng của bệnh, thường liên quan đến việc dùng thuốc liều cao và dài ngày. Kháng thuốc khiến quá trình điều trị gặp nhiều khó khăn, bệnh phát triển nhanh và dễ gây biến chứng. Người bệnh cần sớm tham khảo ý kiến bác sĩ để được hướng dẫn phương pháp điều trị tốt nhất. 

THAM KHẢO THÊM

• Phác Đồ Điều Trị Hội Chứng Thận Hư Bộ Y Tế (Mới Cập Nhật)
• 7 Loại Sữa Dành Cho Người Bị Hội Chứng Thận Hư Tốt Nhất